1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

 
EK axborotni qaysi shaklda beradi? 
Kataloglarni avtomatlashtirishning boshlanishida foydalanuvchi so‘roviga 
«mashina»
ikki xil ko‘rinishdagi ma’lumotni beradi: birinchisi bibliografik 
yozuvdan va ikkinchisi aytaylik so‘ralgan kitobni qaysi kutubxona fondidan topish 
mumkinligi haqida ma’lumot. 
Amerika kutubxonalarining ko‘pchiligi kartotekalik katalogdan elektron 
katalogga o‘tish, axborot berish formatini o‘zgartirilishishiga olib kelishi shart 
emas deb hisoblaydilar. Ular kompyuter ekranlarida oddiy kartochkalar birin-ketin 
paydo bo‘lishi kerak degan fikrdadirlar. 

---

186 
Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, bunday fikrlarni ko‘pgina o‘quvchilar ham 
qo‘llab quvvatlaydilar. 
Endilikda mazkur yangi yo‘nalishga o‘tish uchun nimalar qilishimiz kerak? 
Avvalombor, elektron katalogdan turli xil qidiruv belgilari, ya’ni kalit so‘zlar, 
mualliflar, predmetli, kitob nomi, yillar va hokazolar vositasida axborotni qidirib 
topish, qidiruvni muayyan muddat oralig‘ida chegaralash va boshqa qulayliklarni 
yaratish zarurligini ta’kidlash joiz. 
Amerika kutubxonasining EK va 
«
atrof muhiti
»
 
Dastlab EKlar AQShda 1970

yillarda paydo bo‘ladi. Lekin fondlar 
himoyasi sistemalarida bu allaqachon tadbiq qilingan edi. EKning paydo 
bo‘lishidan oldin ro‘yxatga olinmagan nashrlarni hisobga olish muammosi hal 
qilingan birorta kutubxonani uchratish qiyin. Biz bilamizki, amerika «
Electronic 
collection security
» sistemasi bilan qo‘lga olish 1964-yildan boshlangan va bu 
jarayon bir necha oyni o‘z ichiga olgan. Bu esa kutubxonalarda yoqimli psixologik 
mikroiqlim yaratilishida katta foyda keltirdi. 
Elementar texnik savollarga javob topilmagandan keyin elektronika bilan 
shug‘ullanish shartmi degan savol tug‘ildi. 
Kompyuterlarning 
keng 
tarqalishi 
OPAC 
bilan 
umuman 
bog‘liqbo‘lmagan«circulation»ni kiritishga ruxsat berdi. Bunda kitob fond hisobida 
va o‘quvchilar ham nomerlangan bo‘lgandan keyin, kompyuter faqatgina shu 
raqamlarni solishtiradi va natijada ekranda shu o‘quvchi haqidagi ma’lumotlar 
paydo bo‘ladi. Bu esa kutubxonalarda uchraydigan turli noxushliklarning oldini 
oladi. Foydalanuvchi haqidagi ma’lumotlar ko‘p xollarda qo‘lda kiritiladi. 
Ko‘rsatilgan har ikkala texnik yangiliklar o‘zaro bog‘liq.