1-Мавзу: Технология фанини ўқитиш методикаси фани ва унинг вазифаси. Режа

“одамийлар одамийси”, 
яъни бугуннинг тили 
билан айтганда, комил шахс ҳақида кўпгина фикрлар учрайди. Навоий 
инсонни улуғлайди. Унинг кўнгли муқаддас эканлигини такрор-такрор 
таъкидлайди. Айни пайтда ҳар бир киши эзгу ном қолдириши, умрини 
яхшиликлар қилиш билан безаши муҳимлигини уқтиради. Шунинг учун бўлса 
керак, йиллар, асрлар ўтса-да, бобокалонимизнинг ижодига бўлган қизиқиш 
тобора кучайиб бормоқда. 
Алишер Навоий комил инсон тўғрисида бутун бир таълимот яратди. 
Унинг насрий ва назмий асарлари, ғазаллари, “Хамса”га кирган достонлари, 
“Насойим ул-муҳаббат”, “Тарихи анбиё ва ҳукамо”, “Ҳолоти Сайид Ҳасан 
Ардашер”, “Маҳбуб ул-қулуб”, “Мажолис ун-нафоис”, “Лисон ут-тайр” ва 
бошқаларда комил инсон қандай бўлиши кераклиги, қайси фазилатларни 
эгаллаши лозимлиги ҳақидаги фикрлар ҳар томонлама ёритиб берилган. 
Навоийнинг комил инсон таълимоти негизини табиат, инсон ва Аллоҳга 
бўлган муҳаббат белгилайди. У пайғамбарлар, азиз авлиёлар, пиру комиллар, 
орифу сўфийлар тўғрисида сўз юритганда, ғазал ва рубоийларида табаррук 
зотларнинг хислату фазилатлари ҳақида ишқ-муҳаббат билан ёзган. Алишер 
Навоий асарларида ҳар томонлама ривожланган баркамол инсоннинг қиёфаси, 
унинг баркамоллиги, орифли-гини ифодаловчи мезонлар, ўлчовлар ҳақида ҳам 
ажойиб фикр-мулоҳазалар юритилган. Унинг ёзишича, баркамол инсоннинг 
энг муҳим фазилатларидан бири - халқпарварлик, ватанпарварликдир. Юрт 
ташвиши билан яшаб, халққа кўп фойда етказган кишини чинакам халқпарвар 
одам деб ҳисоблайди. Бундай фикр-мулоҳазаларни А.Навоийнинг “Арбаъин 
ҳадис” асарида яққол кўришимиз мумкин. 

---

Халқ аро яхшироқ, дединг, кимдур, 
Эшитиб шубҳа айла раф андин. 
Яхшироқ бил ани улус ароким, 
Етса кўпроқ улуска наф андин. 
Баркамол инсонга хос фазилатларни Алишер Навоийнинг машҳур 
қаҳрамони - Фарҳод образида ҳам кўриш мумкин. Фарҳоднинг феъл-атвори, 
юриш-туришида, фаолиятида, фозил инсонга хос фазилатларнинг барчаси 
жамулжам эди. Айниқса, илму-ҳунар ўрганишга чанқоқлик, ҳалол меҳнат 
қилиш, ахлоқий поклик Фарҳод шахсини янада улуғлайди, шунинг учун ҳам 
эл-юрт Фарҳодни эъзозлайди. Шоир Фарҳоднинг бундай инсоний 
фазилатларини қуйидагича таърифлайди: 
Демонким, кўнгли поку кўзи пок, 
Тили поку, сўзи поку ўзи пок. 
Мунунгдек зийнати покига лойиқ, 
Дуосин айлабон поки халойиқ, 
Инсон ҳаётининг мазмуни ва маъноси ҳақидаги фикр-мулоҳа заларимиз, 
инсон зоти, ер юзидан йўқ бўлиб кетиши мумкинми? Уни сақлаб қолиш учун 
нима қилмоқ даркор? Инсониятнинг ер куррасида бундан кейин яшаши учун 
кафолат борми? деган муаммоларга бориб тақалади. 
Ҳозирги замоннинг энг муҳим хусусиятларидан бири-инсон турмуш 
тарзининг барча соҳаларига илмий-техника ютуқларининг тезкорлик билан 
кириб, турмушнинг барча жабҳалари байналминаллашувига кишилар 
фаолиятида умуминсоний қадриятлар аҳамиятини кучайтираётган бўлсада, ўз 
навбатида, одам учун даҳшатли хавф-хатарни ҳам вужудга келтирмоқда. 
Ҳар бир кишининг тақдири, бахт-саодати, инсониятнинг тақдири энг 
аввало, ер юзида тинчликни сақлаш, ядровий урушнинг олдини олиш, 
қуролланиш пойгасига чек қўйиш, халқаро хавфсизликни таъминлаш билан 
бевосита боғлиқ. Шунинг учун жаҳонда тинчликни сақлаш ҳозирги замоннинг 
энг муҳим, долзарб муаммоларидан биридир. Инсон салоҳияти деганда эса 
қуйидагилар тушунилади: