1-mavzu: Sotsiologiya fan sifatida

Sotsiologiyada irqiy-antropologik maktab — uzoq shakllanish tarixiga ega bo‘lib, o‘z ibtidosini miloddan avvalgi XIII-XI-asrlarda Misr, Vavilon davlatlaridan hamda miloddan avvalgi XII asrlardan milodiy III-asrlargacha bo‘lgan davrlardagi Afina va Rim davlatlari ijtimoiy-siyosiy hayoti jarayonlaridan boshlaydi. Sharq xalqlari tarixida, xususan Markaziy Osiyoda irqiy-antropologik yondashuv mohiyati o‘zgacha kechgan bo‘lib, bu yerda odamlar yuz tuzilishi, tili, tanasining rangiga ko‘ra emas, asosan e’tiqodi, diniy mansubligi, millatiga ko‘ra farqlangan. Yevropada irqiy-antropologik maktab XIX-asr oxirlaridan XX-asr o‘rtalariga qadar muhim ijtimoiy mavqe kasb etib keldi. Yevropa irqiy-antropologik maktabi namoyandalarining fikriga ko‘ra, dunyodagi hayot yer yuzi aholisining irqiy-antropologik tarkibiga bog‘liq bo‘lib, millatlarning rivojlanish darajalari o‘rtasidagi tafovutlar tamomila xalqlarning irsiy va biologik kelib chiqishlariga bog‘liqdir. Aholi turli tabaqalari o‘rtasidagi deviant holatlar (axloqiy me’yordan og‘ishlar) to‘laligicha kishilarning irqiy va nasliy mansubliklariga bog‘liqdir. Mazkur maktab namoyandalari kishilarning irqiy jihatdan qo‘shilib ketishlari, boshqa millat vakillari bilan turmush qurish hollariga keskin e’tiroz bildiradilar. Irqiy-antropologik maktab tarafdorlarining fikricha, bunday hol mamlakatning ijtimoiy taraqqiyoti va madaniy yaxlitligiga raxna soladi.