1 mavzu. “Sitologiya, gistologiya va embriologiya” faniga kirish. Umumiy sitologiya asoslari va hujayralar nazariyasi

Gistologiya fanini amaliy ahamiyatlari – 
1. 
Sitodiagnostika
(hujayraviy tashhis). Qon hujayralaridan tortib, turli 
to‘qima, hujayralar mikroskop ostida ko‘riladi va undagi miqdoriy va sifat 
o‘zgarishlar aniqlanadi. Shu asosida tashhis qo‘yiladi. Onkologiya, genetika, 
immunomorfologiya, gematologiya, akusherlik va genikalogiyada bu usullar asosiy 
hisoblanadi. Gemogramma, subhujayraviy sitodiagnostikada mitoxondriyalar, 
lizosomalar, yadrokabi hujayra ichi tuzilmalaridagi o‘zgarishlar aniqlanadi. 
2. Qon quyish va transplantologiyada hujayralar va to‘qimalarning 
o‘zaro mosligi yani gistologik moslik gistologiya orqali hal qilinadi. 
3. Turli holatlarda to‘qimalar regeneratsiyasini (tiklanishini) o‘rganish 
masalasi hayotiy masalalardan hisoblanadi. Biz to‘qimaning regeneratsion 
qobilyatini bilmay turib, to‘qimaga ta’sir ko‘rsataolmaymiz. Regeneratsiya esa, bu 
birinchi galda gistologik muammo hisoblanadi 
4. Turli farmakologik dorilarning ta'siri sitogistologik o‘rganiladi. 
Biroryangi dorini hujayra, to‘qima va a'zolarga tasirini o‘rganmasdan turib, 
hayotga tadbiq qilinmaydi. 
5. Tibbiyotda qator meyoriy sito-gistologik testlar ishlab chiqilganki, 
ularning biron organizmdagi u yoki bu tomonga siljishi potologik holat 
hisoblanadi. Bu testlar ayniqsa postnotal gistogenezda, qarigan organizmda katta 
ahamiyatga ega. 
6. Gistologiya fani boshqa tibbiy-biologik va klinik fanlar bilan 
integratsiyalashgan holda bu fanlarni taraqqiyotida muhim ro‘l o‘ynaydi. 
Gistologik qonuniyatlar fiziologik, biokimyoviy qonuniyatlar bilan bog‘liq. 
Sitologiya fani taraqqiyoti molekulyar biologiya taraqqiyotiga olib keldi. 
Gistologiya fanining gistologik harakterda shakllanishi, fiziologiya, biologiya, 

---

biokimyo fanlarini va ayniqsa klinik fanlarni o‘qitishda katta ahamiyatga ega. 
Masalan:
ichakda uchraydigan sitopatiyalar, turli tug‘ma kasalliklarga, 
fermentopatiyaga olib keladi. Bir so‘z bilan aytganda biopsiyalar, autopsiyalar, 
genetika fani tamomila sitologiya bilan bog‘liq. 
7. Gistologiya fani fizika, matematika, kimyo, kibernetika, kompyuter 
texnikasi kabi fanlar bilan uzviy bog‘langandir. Bu fanlarning taraqqiyoti 
gistologiya fani taraqqiyotiga juda qo‘l keladi. Ayniqsa, hozirgi zamon axborot 
texnologiyasining taraqqiyoti gistologiya fani taraqqiyotiga katta hissa 
qo‘shmoqda.
Sitofotometriya, elektron hisoblash mashinalari, kompyuter texnikalari 
hozirgi kunda gistologiyada keng qo‘llanilmoqda. Shunday qilib, gistologiya fani 
biologiya va tibbiyotda katta o‘rin tutadigan fanlardan biri hisoblanadi. Bu fanni 
to‘liq o‘zlashtirish hayvon organizmida meyorda va kasallikda turli strukturalarda 
bo‘ladigan gistologik o‘zgarishlarni bilib olish hamda kasallikni davolashda to‘g‘ri 
yo‘l tutishga olib keladi. 
Hujayralardagi murakkab fizik, ximik jarayonlarining 
o‘rganilishi 
gistologiyaning ximiya va fizika fanlari bilan bevosita bog‘liq ekanini ko‘rsatadi. 
Shunday qilib, sitalogiya, gistologiya va embriologiya odam organizmining hayot 
faoliyatining marfo-funksionial holatlarini chuqur ilmiy o‘rganishda muhim 
ahamiyatga egadir.