1-мавзу: Шахслараро муносабатларда компетентлик ва маҳоратнинг роли. Мавзунинг асосий масалалар

2-босқич. Маълумот қидириш. Маълумотни қандай қидирсам бўлади?
Ахборот билан қандай ишлашни аниқлаш учун аввал уни топиш керак. Ахборотни қидириш тўғридан-тўғри маълумот манбасини қидиришни, унинг тўғрилигини, долзарблиги ва фойдалилигини текширишни ўз ичига олади. Барча маълумот манбаларини тахминан учта тоифага бўлиш мумкин:
1. Оммавий ахборот манбалари. Бунга ҳар қандай оммавий ахборот воситалари: онлайн нашрлар, матбуот, телевидение, радио киради.
2. Юқори даражада ихтисослашган маълумот манбалари. Бунга тематик сайтлар ва блоглар, китоблар, илмий мақолалар ва алоҳида муаллифларнинг таҳлилий мақолалари, аниқ компаниялар ва молиявий ташкилотларнинг сайтлари киради. Бундай манбалар, қоида тариқасида, биринчи гуруҳ вакилларига қараганда тўлиқроқ ва фойдали маълумотларни тақдим этиши мумкин.
3. Тирик маълумот манбалари. Ва ниҳоят, маълумотни қандай қидириш ҳақида ўйлаётганда, сиз ўзингиз керак бўлган масалада ваколатли деб билган аниқ одамлардан маълумот олиш имкониятини ҳам кўриб чиқишингиз керак. Уларнинг жамоат нутқларидан ва ҳатто шахсий мулоқот орқали олинган сўзлардан фойдаланиш мумкин.
Ўзингиз қизиқтирган соҳада бир нечта ишончли ва ишончли маълумот манбаларига эга бўлиш яхшидир. Агар уларнинг барчаси бир хил ёки ўхшаш маълумотларни тақдим қилса, унда ушбу маълумотларнинг ҳақиқат бўлиши эҳтимоли сезиларли даражада ошади.
3-босқич. Қабул қилинган маълумотларни таҳлил қилиш.
Ахборот билан бевосита ишлаш ҳар доим уни таҳлил қилишдан бошланади. Қабул қилинган маълумотни таҳлил қилиш учун, аввало, сиз олган барча маълумотларни, маълумотларни, билимларни иккита оддий тоифага ажратиш керак:
1. Фойдали маълумотлар.
2. Яроқсиз маълумот (ахборот шовқини).
Биринчи тоифа кейинги таҳлил ва тадқиқотлар учун мавзу бўлиб хизмат қилади, иккинчисига эса сизга шунчаки керак эмас - бу сизнинг миянгизда ва компютерингизда қўшимча жой эгаллайди, шунинг учун уни дарҳол қабул қилишдан бош тортганингиз маъқул. Фойдали маълумот ва ахборот шовқинини қандай ажратиш мумкин? Жуда оддий. Ўзингизга оддий саволларга жавоб беринг:
- Ушбу маълумот айнан сиз учун қанчалик фойдали?
- Қаерда, қандай, қачон, қандай мақсадда қўллашингиз мумкин?
- Ушбу маълумотдан фойдаланишда қандай фойдали эффект оласиз?
Агар сиз ўйлаётган бўлсангиз ва аниқ жавоб бера олмасангиз, демак сиз ахборот шовқини билан шуғулланасиз, яъни фойдасиз фойдалана олмайдиган фойдасиз маълумотлар. Сизга шунчаки бундай маълумот керак эмас ва уни сақлаш ва қайта ишлаш учун миянгизнинг қимматли "килобайт" ларини сарфламаслик керак.
Бунга қўшимча равишда, кейин олинган маълумотларни таҳлил қилиш учун маълумотларни текширишни ўз ичига олиши шарт:
- ишончлилик;
- долзарблиги.
Ахборот билан ишлашда сиз олган манбаларга алоҳида эътибор қаратиш лозим. Ушбу манбадан илгари олинган, кейинроқ тасдиқланган маълумотлар қанча кўп бўлса, манбани шунчалик ишончли деб ҳисоблаш мумкин. Шунингдек, маълумотни тасдиқлаш учун ҳар доим уни бошқа манбалар билан таққослашингиз керак.
Албатта, олинган маълумотларнинг таҳлили ҳеч қандай фойда келтирмайди ва ҳатто зарарли бўлиши мумкин, агар маълумотлар аллақачон эскирган ва аҳамияциз бўлса. Молиявий маълумотни таҳлил қилишда маълумотларнинг долзарблиги айниқса муҳимдир.
Бугунги кунда биз маълумот деб атайдиган нарсаларнинг 90% дан ортиғи, аслида фақат ахборот шовқини. Шу сабабли, ахборот билан ишлашнинг биринчи босқичи - таҳлил қилиш барча кирувчи маълумотларни филтрлар орқали ўтказиш учун ва кераксиз, ноаниқ ва аҳамияциз маълумотларнинг катта оқими орасида зарур бўлиб, кейинги иш учун сиз учун ҳақиқатан ҳам фойдали бўлганларни танланг.