1-mavzu. “O‘zbekistonning eng yangi tarixi” o‘quv fanining predmeti

I. Karimov Oliy Kengash sessiyasini chaqirish va unda O'zbekiston
mustaqilligi haqida Qonun qabul qilish masalasini keskin qo'ydi. Chunki har bir
milliy respublikaning chinakam teng huquqliligi va mustaqilligi
ta'minlangandagina tanazzuldan chiqish mumkin edi. Buning uchun mustaqillik
yo'lidagi barcha to'siqlar olib tashlanishi, har bir respublika so'zda emas, balki
amalda tenglar orasida teng bo'lishi lozim edi.
Ayni shu maqsadlami ko'zlab, O'zbekiston Oliy Kengashining XII chaqiriq
navbatdan tashqari sessiyasi 1991-yil 31-avgustda o'z ishini boshladi.
O'zbekistonning mustaqil davlat deb e'lon qilinishida maz-kur sessiya katta
tarixiy ahamiyat kasb etishini alohida ta'kidlash lozim. Unda «O'zbekiston
Respublikasining davlat mustaqilligi to'g'risida»gi hamda «O'zbekiston
Respublikasining Davlat bayrog'i to'g'risida»gi masalalar kun tartibiga qo'yilib,
qizg'in muhokama qilindi.
Qliy Kengash deputatlari moddama-modda muhokamadan so'ng
«O'zbekiston Respublikasining Davlat Mustaqilligi to'g'risida»gi qonunni qabul
qildilar. So'ngra Respublika Davlat Mustaqilligi to'g'risidagi Bayonot qabul
qilindi. O'zbekiston SSRning nomi O'zbekiston Respublikasi deb o'zgartirildi.
Mustaqillik e'lon qilin-gan kun 1-sentabr 1991-yildan boshlab milliy bayram va
dam olish kuni, deb e'lon qilindi.
O'zbekiston Respublikasi mustaqilligi haqidagi bu hujjatlar o'zbek xalqining
asriy orzusi ro'yobga chiqqanligining huquqiy ifo-dasi bo'ldi.
«O'zbekiston Respublikasining Davlat Mustaqilligi asoslari to'g'risida»gi
qonun g'oyat katta ahamiyatga ega bo'lganligi uchun bu muhim hujjat haqida
batafsil to'xtash lozim. Mazkur qonun aso-sida O'zbekistonning huquqiy holati
tubdan o'zgardi. O'z mohiya-tiga ko'ra bu hujjat respublika uchun vaqtincha
konstitutsiya roli-ni ham o'ynaydigan bo'ldi. 17 moddadan iborat bu qonun
suveren O'zbekiston Respublikasining asosiy belgilarini aniqlab berdi.
Shu tariqa xalqimizning uzoq yillar kurashib, intilib qo'lga kirit-gan
mustaqillik erki qonun bilan mustahkamlab qo'yildi.
5. I.Karimov – O‘zbekistonning Birinchi Prezidenti. Mustaqillik deklaratsiyasi va
uning tarixiy ahamiyati.
O'zbekiston mustaqillikka erishgandan keyin davlat boshqaruvi-ning yangi,
zamonaviy va samarali tizimi shakllana boshlandi. Bosh-qaravning Prezidentlik
shakli mazkur tizim o'zagini tashkil etdi.
1991-yil oxirida O'zbekiston hayotida torn ma'noda ulkan tari-xiy voqea sodir
bo'ldi. 29-dekabrda xalqimiz uzoq yillik mustamla-kachilikdan so'ng torn
ma'nodagi mustaqillik ramzi sifatida birinchi bor umumxalq xohish irodasi bilan
mustaqil O'zbekiston Respubli-kasi Prezidentini sayladi.
Prezidentlikka nomzodlar har birining saylovoldi dasturlari aks ettirilgan 301
ming nusxadan iborat plakat, nomzodlar har birining 40 ming nusxadan
saylovchilarga murojaamomalari chop etildi.
O'zbekiston Respublikasi saylovlari muqobillik asosida o'tdi. Oliy lavozimga
ikki nomzod - O'zbekiston XDP va O'zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasi
nomzodi LA. Karimov va «Erk» demokratik partiyasi vakili Saloy Madaminov
(Muhammad Solih) nomzodi qo'yildi.
Saylovlar yakuniga ko'ra 8 million 514 ming 136 ovoz yoki ovoz berishda
qataashganlaming 86 foizi Islom Karimov nomzodini, 1 million 220 ming 474
saylovchi (12,3%) Saloy Madaminov nomzodini yoqlab ovoz berdi.
Markaziy saylov komissiyasi okrug komissiyalari majlis ba-yonlarini ko'rib
chiqib, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risidagi qonunning 35-
moddasiga asosan Islom Abdug'aniyevich Karimovni O'zbekiston Respublikasi
Prezidenti lavozimiga saylangan deb hisoblashga qaror qildi. Saylovlar natijalari
o'zbek xalqining mustaqil taraqqiyot va rivojlanishning yutuqlarini LA. Karimov
shaxsi, uning dono siyosati, tashabbuskorligi va fidoyiUgi bilan bog'lashining
yaqqol dalili edi.
ISLOM ABDUG'ANIYEVICH KARIMOV
Davlat va siyosat arbobi, O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti.
1938-yilda Samarqandda tug'ilgan. O'rta Osiyo politexnika instituti va Toshkent
xalq xo'jaligi institutini tugatgan. 1960-yildan «Tashselmash» zavodida awal
master yordamchisi, so'ng master, texnolog, 1961-yildan V.P.Chkalov nomidagi
Toshkent avi-atsiya ishlab chiqarish birlashmasida muhandis, yetakchi muhandiskonstruktor,
1966-yildan O'zbekiston Davlat plan komitetida fan va yangi
texnikani joriy etish bo'limining bosh mutaxassisligidan reepublika Davlat plan
komiteti raisining birinchi o'rinbosarigacha bo'lgan yo'lni bosib o'tdi. 1983-yildan
O'zbekiston moUya vaziri, 1986-yildan O'zbekiston Ministrlar Soveti raisining
o'rinbosari- respublika Davlat plan komitetining raisi. 1986-yil dekabridan
O'zbekiston Kompartiyasi Qashqadaryo viloyati partiya komitetining birinchi
kotibi. 1989-yil iyunidan O'zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining
birinchi kotibi. 1990-yil 24-martdagi O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi
sessiyasida O'zbekiston Prezidenti etib saylandi. I. Karimov 1991-yil 29-dekabrda
birinchi bor muqobillik asosida o'tkazilgan umumxalq saylovida O'zbekiston
Respublikasi Prezidenti etib saylandi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining
89-moddasiga muvofiq, u ayni vaqtda davlat va ijro etuvchi hokimiyat
boshlig'idir. I. Karimov 1991-yil 31-avgustda Toshkentda O'zbekiston
Respublikasining davlat mustaqilligini e'lon qil-di. I. Karimov O'zbekistonda
davlat tuzumini mustahkamlashda, respublikaning ichki va tashqi siyosatida
tinchlik va barqarorlikni ta'minlashdajonbozlikko'rsatmoqda.
1995-yil 26-martda umumxalq ovozi (referendum) bilan I. Karimovning
Prezidentlik vakolati 1997-yildan 2000-yilgacha uzaytirildi. 2000-yil 9-yanvar
kuni O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi bo'lib o'tdi. Muqobillik va
demokratik tamoyillar asosida o'tkazilgan ushbu saylovda saylovchilarning 91,90
foizi Islom Karimov nomizodini qo'llab-quwatladi va Markaziy saylov
komissiyasi-ning qatforiga muvofiq Islom Abdug'aniyevich Karimov O'zbekiston
Respublikasining Prezidenti etib saylandi.
I. Karimovning eng muhim asarlari ingliz, fransuz, ispan, nemis, hind, xitoy,
arab kabi o'nlab turli xorijiy tillarga tarjima qilinib, chet ellarda bir necha bor
nashr qilingan. Respublikamizda esa I. Karimov asarlarining 20 jildlik to'plami
nashr qilingan.
I. Karimov O'zbekiston Qahramoni unvoni (1994-y.), «Mustaqillik» (1996-
y.)., «Amur Temur» (1998-y.) ordenlari sohibi. I. Karimov xalqaro munosabatlarni
rivojlantirishdagi salmoqli hissasi uchun bir qator xorijiy davlatlarning va nufuzli
xalqaro tashkilotlar-ning orden va medallari bilan mukofotlangan. U O'zbekiston
Fanlar Akademiyasining akademigi (1994-y.), nufuzli xalqaro akademiya-larning
faxriy a'zosi.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 5-bo'limining XGX bobida
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti maqomi belgilab beril-di. 1991-yil 18-
noyabrda qabul qilingan «O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi
to'g'risida»gi Qonu-ni bilan belgilanadi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining
davlat qurilishi sohasidagi tajribasidan unumli foydalanish maqsadida vakolati
tugashi munosabati bilan iste'foga chiqqan Prezident umrbod Oliy Majlis yuqori
Palatasi - Senati a'zosi lavozimini egallashi ko'zda tutilgan.
Ana shu nuqtai nazardan qaraganda Oliy Majlisning mamlakat-da Prezident
vakolatini 2000-yilgacha cho'zish yuzasidan umumxalq referendumini o'tkazish
to'g'risida qabul qilingan qarori shu qaror asosida o'tkazilgan referendum katta
siyosiy-ijtimoiy ahamiyat kasb etdi. Qolaversa, mazkur qaror va uning sharhlarida
boshqa yana bir qator o'ta muhim, har bir fuqaro hayotiga daxldor masalalar aniq
ko'rsatib berilgan.
2000-yilning 9-yanvari mustaqil O'zbekistonimiz tarixida asrlar tutashgan
paytda sodir bo'lgan, davlatimizning XXI asrdagi taqdiriga va taraqqiyotiga jiddiy
ta'sir ko'rsatadigan muhim siyosiy voqea sifatida muhrlanib qoladi. O'zbekiston
fuqarolarining aksariyati hozirgi davlat boshlig'ining rahbarligi ostida va
tashabbusiga ko'ra amalga oshirilayotgan siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy
o'zgarishlarni qo'llab-quwatlagan holda Islom Karimov nomzodi uchun ovoz berdi.
2000-yil 11-yanvarda O'zbekiston Respublikasi Markaziy saylov
komissiyasining navbatdagi majlisi bo'lib o'tdi. Majlis kun tarti-bi bitta masalaga -
2000-yil 9-yanvar kuni bo'lib o'tgan O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi
natijalariga bag'ishlandi.
Islom Karimov uchun 11 million 147 ming 621 saylovchi yoki
saylovchilarning 91,90 foizi ovoz berdi. O'zbekiston Xalq demokratik