1-mavzu. “O‘zbekistonning eng yangi tarixi” o‘quv fanining predmeti

4. Yangi Konstitutsiyaning qabul qilinishi va uning tarixiy ahamiyati.
Davlat
ramzlari.
Har bir suveren davlatning huquqiy asoslaridan biri - uning aso¬siy Qonuni -
Konstitutsiyasi hisoblanadi.
Tarixiy rivojlanish ko'rsatganidek, har qaysi jamiyat kelajakni ko'zlab
yashaydi va uning poydevorini imkon qadar mustahkamroq qurishga harakat
qiladi. Shu nuqtayi nazardan qaraganda mustaqillik yillarida davlatimiz,
jamiyatimiz yerishgan buyuk yutuq -O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi
bo'ldi.
Darhaqiqat, Konstitutsiya tushunchasida davlatni boshqarish, mamlakat
yaxlitligini ta'minlash, uning mustaqil davlat sifatida ye'tirof yetilishining asosi
ijtimoiy hayotning barcha yo'nalishlarini rivojlantirish yo'1-yo'riqlari to'la
mujassamlangan.
Turkistonda inqilobdan keyingi yillarda jahon tajribalariga muvofiq tarzda
Konstitutsiyalar ishlab chiqildi. Jumladan, Turkiston ASSRning 1918, 1920-
yillarda, Xorazm va Buxoro Xalq Respubli-kalarining 1920-1921-yil, shuningdek,
O'zbekiston SSRning 1927, 1937, 1978-yillarda qabul qilingan Konstitatsiyalari
shaklan respublikaning Asosiy qonunlari yedi.
O'zbekistonning yangi Konstitutsiyasini yaratish g'oyasi 1990-yil 20-iyunda
«Mustaqillik deklaratsiyasi»ning qabul qilinishi bilan bevosita bog'liq. Mazkur
Deklaratsiya qabul qilingan Oliy Kengashning ikkinchi sessiyasida bu hujjatdagi
muhim tamoyillar asosida davlatning yangi Konstitutsiyasi ishlab chiqilishi lozim,
degan xu-losaga kelindi. Ma'lumki, 1990-yil 24-martida respublika Oliy
Kengashining birinchi sessiyasi muhim tarixiy qa¬ror qabul qilib, O'zbekiston
Prezidenti lavozimini ta'sis yetgan yedi. 1990-yil 1-noyabrda «O'zbekiston SSRda
ijroiya va boshqaruv hokimiyatining tuzilishini takomillashtirish hamda
O'zbekiston SSR Konstitutsiyasi (Asosiy Qonuni)ga o'zgartirish va qo'shimchalar
kiritish to'g'risida» qonun qabul qilindi.
Konstitutsiya loyihasi ustida bevosita ish-lashni faollashtirishga vaziyat
yetilgach, Konstitutsiyaviy komissiya 1991-yil 12-aprelda I. Karimov raisligida
o'zining birinchi majlisi-ga to'plandi. Konstitutsiya loyihasini yaratish bilan bog'liq
barcha lashkiliy va ijodiy jarayonni muvofiqlashtirib borish uchun
Konsti¬tutsiyaviy komissiya a'zolari hamda yetakchi mutaxassislar va olim-lardan
iborat 32 kishilik ishchi guruhi tashkil yetildi.
Konstitutsiyaviy komissiya Raisining topshirig'i bilan 1991-yil
boshlaridayoq bo'lg'usi konstitutsiyaning g'oyaviy mag'zi, ya'ni konsepsiyasi ustida
ish boshlab yuborildi. Natijada uchta muqobil konsepsiya yaratildi. Respublika
Fanlar Akademiyasi Falsafa va huquq institutinmg konsepsiyasi, Siyosatshunoslik
va boshqaruv institutining konsep¬siyasi va Prezident devoni yuridik bo'limi
tayyorlagan konsepsiya. Ishchi guruh majlisida uchinchi konsepsiya asos uchun
qabul qilindi. U qolgan ikki konsepsiyaning diqqatga sazovor g'oyalari bilan
boyitilib, umumlashgan, puxta, yagona g'oyaviy asos shakliga keltirildi.
Konstitutsiyaviy komissiya va uning Raisi tomonidan ma'qullangan ana shu
konsepsiya asosida bo'lajak Konstitutsiya loyihasini yaratishga kirishildi.
Loyihaning dastlabki varianti 1991-yil oktabr-noyabrigacha tayyorlab bo'lindi. U
muqaddima, olti bo'limga bo'lingan 158 moddadan iborat yedi. Ushbu loyiha
yuzaga kelayotgan paytda mamlakatimiz tarixida tub burilish yuz berdi.
1992-yil bahorida loyihaning 149-moddadan iborat ikkinchi va¬rianti ishlab
chiqildi. Mamlakat Prezidenti ishtirokida Konstitutsiya¬viy komissiyaning