1-mavzu: "O‘zbekiston tarixi" fanini o‘qitish metodikasi

O`zbekiston tarixi fanining metodologik asoslari va tamoyillari 
quyidagilardan iborat:

Ilmiy xolislik (obyektivlik);

Tarixiylik;

Mantiqiy uzviylik;

Vorislik va xronologik izchillik;

G’oyaviylik va vatanparvarlik;

Halollik va xolislik;

Qiyoslash, kuzatish, umumlashtirish;

Baxslashish, munozara yuritish va isbotlash;

Matematik hisoblash;

Shakllash va modellashtirish;

Ayrimlikdan 
umumiylikka 
(induksiya) 
va 
umumiylikdan 
ayrim 
(juz’iy)likka (deduksiya);

Etnografiya, arxeologiya, antropologiya, geneologiya, matematika va 
boshqa fanlarning yutug’lari hamda metodlaridan ham keng foydalanish; 
Barcha tarixlarda bo’lganidek, O`zbekiston tarixida ham davrlashtirish 
masalasi o’ta muhim masala. U shu tarixni o’rganuvchi tarix fanining metodologik 
ilmiy-nazariy asoslari va metodlari bilan bevosita bog’liq. Demak, tarix fani 
qanchalik haqqoniy ilmiy-nazariya, g’oya, ta’limot va metodologiya hamda usullar 
bilan qurollangan bo’lsa, u shunchalik to’g’ri davrlashtiriladi.
Ma’lumki, tariximiz juda qadim va katta davrni hamda juda keng geografik 
mintaqani, shuningdek, tub burilish, yuksalish va inqiroz bosqichlarini ham o’z ichiga 
oladi. U xilma-xil ijtimoiy voqea va hodisalarga, har xil diniy va madaniy qatlam, 
g’oyaviy dunyoqarash va falsafiy oqimlarga boy, jahon tarixi va tsivilizatsiyasining 

---

6 
eng qadimiy va navqiron o’choqlaridan biri hisoblanadi. O’tmishda taqdir taqozosiga 
ko’ra tariximiz aniqrog’i Vatanimiz hududi jahon miqyosida kengayib va ma’lum 
geografik mintaqada torayib keldi. Bu tariximizning o’ta buyuk, shu bilan birga, juda 
ham murakkab bo’lganligidan dalolatdir. Shuni ham aytish joizki, bu holat hozirgi 
jonajon Vatanimiz O`zbekiston tarixining chegarasi va davrlashtirilishini ancha 
murakkablashtirdi.
Istiqlol yillari davrida tarixchi olimlarimiz tomonidan Islom Karimovning 
«O`zbekistonning yangi tarixini yaratish» kerakligi haqidagi metodologik va 
konseptual g’oyalariga amal qilgan holda ko’p ming yillik Vatanimiz tarixining 
ilmiy asoslangan davrlashtirilishi amalga oshirildi: 

Ibtidoiy to’da davri; 

Urug’chilik va mulk egaligining shakllanish davri; 

Ilk o’rta asrlar davri; 

O’rta asrlar davri; 

Mustamlakachilik va milliy uyg’onish davri; 

Sovetlar davri; 

Milliy istiqlol davri. 
O`zbekiston tarixi fanida tarixiy manbalarning o’rni va ahamiyati benihoyat 
kattadir. Tarixiy manbalar davr nuqtai nazaridan qadimiy va joriy (kundalik) 
ahamiyatga ega bo’ladi. Shuningdek, ularni o’z mazmuni va mohiyatiga ko’ra