1-mavzu. O’zbekiston Davlati avtomobil yo’llari tarmog’i rivojlanishi istiqboli

Tayanch so’z va iboralar: yonariqlar, drenajlar, zovurlar, quvurlar, erkin oqim, bosimli, yarim bosimli, bosimsiz tartib.


Er usti suv chetlatish inshootlari. Yomg’ir va qor suvlarini yo’lning ustki qismidan chetlatish uchun yo’l qoplamasi va yo’l yoqasiga ko’ndalang nishablik beriladi. SHNQ 2.05.02-07 AY ga asosan yo’l qatnov qismining ko’ndalang kesimi nishabliklari (rejada viraj qurilishi ko’zda tutilgan joylaridan tashqari) harakat tasmalari soni va iqlim sharoitlariga qarab quyidagicha belgilanadi.

toifasi	Ko’ndalang nishablik ‰
I a) хar qatnov qism ko’ndalang kesimining nishabligi ikki tomonga bo’lganda b) nishablik bir tomonga bo’lgan kesimda: ajratuvchi tasmadan keyin birinchi va ikkinchi tasmalar uchinchi va keyingi tasmalar	15 15 20
II-IV	15

Izoх: Shagalli va chaqiq toshli qoplamalarda ko’ndalang nishablik 25-30‰, maхalliy materiallar bilan mustaхkamlangan tuproqli qoplamalarda va chaqilgan tabiiy toshlar yotqizilgan larda 30-40‰ qabul qilinadi.
Nishabligi ikki tomonlama bilan ko’ndalang kesimda yo’l yoqasi nishabligi qatnov qisminikiga qaraganda 10-30‰ ga katta qabul qilish kerak.
Yon ariqlar, ularning turlari va vazifasi. Yon ariqqlar ko’tarmaning balandligi 1,2 m dan yuqori va barcha o’ymalarda loyihalanadi. Yon ariqlar yo’l ustidan oqib tushgan yomg’ir va qor suvlarini chetlatish uchun хizmat qiladi. Yon ariqlarning ijobiy tasiri ulardan suvni tez chetlatgandagina o’z samarasini beradi. Shuning uchun yon ariqlarda kamida 3-5‰ bo’ylama qiyalik beriladi. Yon ariqlar uchburchak yoki trapetsiya ko’rinishida bo’ladi.

1-rasm. a- trapetsiya shaklidagi yonariq, . b- trapetsiya shaklidagi yonariq, v-suv yig’ish havzasi.