1-мавзу. “Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон конструкциялар технологияси” фанига кириш

5.5- расм. Агрегат оқим усулида маҳсулот ишлаб чиқаришнинг график 
схемаси.
1 – қум ва чақиқ тошни бўшатгич; 2 — тўлдиргичлар омбори; 3 — конвеер 
галереяси; 4 - йиғиш бункерлари; 5 - дозаторлар; 6 - қоргичлар; 7 - элеватор; 8 - силос 
банкалари; 9 – цемент ташувчи машина; 10 - тарқатиш бункери; 11 - бетон 
ёткизгич; 12 - вибро майдонча; 13 – форма қўйгич; 14 - кўприкли кран; 15 - чуқур 
камералар; 16 - арматурани электр-иссиқ зўриқтириш ускунаси; 17 - қолип; 18 - 
арматура тўрлари; 19 - маҳсулотни назорат ва таъмирлаш стенди; 20 - маҳсулотни 
йиғиш стенди; 21 - тайёр маҳсулот таҳлами; 22 - арматура омбори; 23 - арматура 
стерженларини тўғрилаш ва кесиш станоги; 24 - арматура стерженларини 
электротермик мустахкамлаш ускунаси; 25 - кесиш станоги; 26 - арматурани букиш 
станоги; 27 - тўрларни пайвандлаш машинаси; 28 - тўрларни кесиш қурилмаси; 29 - 
кўп электродли пайвандлаш машинаси; 30 - нуқтали пайвандлаш машиналари; 31 - 
арматура тўрларини бўкиш станоги; 32 - каркасларни горизонтал холда пайвандлаш 
машинаси; 33 - осма электр пайвандлаш машинаси; 34 – фазовий каркасларни 
пайвандлаш ускунаси; 35 - учма-уч пайвандлаш машинаси; 36 -арматура 
стерженларида анкер бошларини тайёрлаш станоги. 
Қуйида агрегат оқим тизимида баъзи олдиндан зўриқтирилган темир-
бетон маҳсулотларини ишлаб чиқаришни мисолларда кўриб чиқамиз. 
 
Кўп ковакли темир-бетон маҳсулотларини қолиплаш 
Темир-бетон маҳсулотларини тайёрлашда уларни қолиплаш
технологик жараённинг асосий бўлиб, ўз ичига бетон қоришмасини
қолипга жойлаш, текислаш ва зичлаш, юза қисмнм текислаш, қолипларнинг
таги ва деворларини ортиқча ва оқиб чиққан бетон қоришмасидан тозалаш
каби жараёнларни олади (5.6, 5.7 – расм). 

---

Махсус қолиплаш ускуналарида турар жой, фуқаро ва саноат
қурилиши учун оғир бетондан кенг кўламда оммавий тарзда кўп ковакли
ораёпма панеллари, қоплама плиталари, қувурлар, қозиқлар, фундамент 
блоклари, электр узаткич ва алоқа тизимлари таянчлари ва бошқалар каби кўп 
турли маҳулотлар ишлаб чиқарилади. 
Темир-бетон заводлари ишлаб чиқарадиган темир-бетон маҳсулотлар
орасида кўп ковакли ораёпма панелларини ишлаб чиқариш энг кўп
тарқалган ва аҳамиятли ўринга эга. Маҳсулотларни ишлаб чиқаришда
қолипга бетон жойлаб. Зичлангандан сўнг қолип деворларини ечиладиган,
маҳсулотларни зудлик билан қолипдан эчиш усули энг самарадор усуллардан 
бири деб ҳисобланади. Бундай усул қолипларни тайёрлаш учун зарур
бўладиган металлни иқтисод қилиш имконини беради. Кўп ковакли
панелларни қолиплашда ковак хосил қилувчилар ва арматура қолиплашни
қийинлаштирилади. Шунинг учун юпқа деворли ва қобирғали панелларни
тайёрлашда майда тўлдиргичли бетон қоришмасидан фойдаланилади.
Тўлдиргичнинг энг йирик ўлчами канал ҳосил қилувчилар ёки қобирға
девори қалинлиги ўлчамининг ярмидан катта бўлмаслиги керак.