2-жадвал
Молиявий таҳлил фанининг вужудга келиши ва тарихий тараққиёт жараёнида аталган номлари5
Номланиши
|
Изоҳ
|
Балансшунослик
|
Баланс маълумотларини ўрганганлиги сабабли
|
Баланс талқини
|
Кўрсаткичларнинг даврий ўзгаришларига баҳо бериш зарурияти туфайли
|
Балансни таҳлил қилиш
|
Даврий ўзгаришларда эришилган натижалар ёки бой берилган имкониятларга қараб келажакни баҳолаш заруриятининг пайдо бўлиши билан
|
Ҳисобот таҳлили
|
Молиявий ҳисобот шаклларининг сонининг кўпайиши ва уларда акс этувчи элементларни баҳолаш зарурияти туфайли
|
Иқтисодий таҳлил
|
Барча иқтисодий ўзгаришларга бўлган талабнинг кучайиши билан
|
Социал-иқтисодий таҳлил
|
Ўрганиладиган масалалар кўламининг фақат иқтисодий жиҳатларини эмас балки ижтимоий жиҳатларини ҳам ўрганишга заруриятнинг пайдо бўлиши билан
|
Хўжалик фаолияти таҳлили
|
Хўжалик фаолиятининг барча қирраларини қамраб олинишига бўлган талаб туфайли
|
Молиявий ва бошқарув таҳлили
|
Бухгалтерия ҳисобининг молиявий ва бошқарув ҳисобига таркибланишига уйғунликда
|
Молиявий таҳлил,
Молиявий ҳисобот таҳлили
|
Ривожланган давлатларнинг умумкасбий ва ихтисослик фанлар тизимига уйғунликда
|
Фанларнинг юзага келиши табиий жараён ҳисобланади. Дунёни билиш назариясини иқтисодиётга боғланган сўровларини ҳал этишда муҳим восита ҳисобланган таҳлил нафақат аниқ фан сифатида балки барча фанларга методологик асос сифатида ҳам қаралади.
Таҳлил фанининг предметига кенг маънода қарайдиган бўлсак, у таҳлил қилинаётган объект (фирма, компания, концернлар)нингбутун хўжалик фаолиятидир.Таҳлил фани хўжалик фаолиятида нафақат содир бўлган, балки бўлаётган ва келгусида бўладиган жараёнларни ҳам ўз ичига олади. Шу жиҳатдан ушбу фан бошқа фанлардан тубдан фарқ этади.
Таҳлил фанининг предметига манбаларда берилган таърифлар шу даражада кўп бўлишига қарамасдан уларнинг барчасини бир мазмунда тушуниш мумкин. Бу мазмун, жараёнларнинг доиравийлиги, фаолият натижаларининг манбаларда ифода этилганлиги, кўрсаткичлар тизимида баҳоланиши, сабаб-оқибат боғланишлари, ички ва ташқи омиллар таъсирида ўрганишнинг ягоналиги билан изоҳланади.
Таҳлил фаннинг предмети – турли мулкчилик шаклидаги хўжалик юритувчи субъектларнинг молиявий-хўжалик фаолиятини, унинг самарадорлиги ва натижавийлигини кўрсаткичлар тизимида, узвийлик ва алоқадорликда, омилларга боғлиқ равишдатурли ахборот манбаларидан фойдаланган ҳолда даврий ўрганишга айтилади.
Молиявий-хўжалик фаолияти:
ишлаб чиқарилган ва сотилган маҳсулот (иш, хизматлар)ҳажмининг, қувватлардан фойдаланиш даражасининг, ресурслар нақдлиги ва улардан самарали фойдаланишнинг, ходимларнинг таркиби ва меҳнат унумининг, маҳсулот таннархининг, фойда ҳажми варентабеллик даражасининг, молиявий ҳолатнинг мураккаб тузилмасидир;
ташкил топишдан ликвидацион жараёнгача бўлган даврда корхонани иқтисодий-ижтимоий ривожлантиришнинг ресурслар базасини шакллантириш ва улардан фойдаланишнинг мақсадга йўналтирилган фаолиятидир;
хўжалик юритувчи субъект назорат қилиб турадиган иқтисодий ресурслар, унинг молиявий тузилмаси, ликвидлиги, тўловга қобилияти, ишлаётган муҳит ўзгаришларига муносабат билдира олишидаги кенг қамровли фаолиятидир.
Молиявий-хўжалик фаолиятининг таҳлили – хўжалик юритувчи субъектнинг келгусида пул маблағларини ва уларнинг эквивалентини кўпайтириш имкониятини, молиявий мажбуриятларни ўз вақтида тўлай олиши, кредитларга бўлган эҳтиёжни, даромадлар билан пул оқимларини оқилона тақсимлашни, иқтисодий ресурслардаги потенциал ўзгаришларни баҳолашни, шунингдек хўжалик юритувчи субъект кейинчалик ўзининг молиявий аҳволини қанчалик муваффақият билан яхшилай олишини баҳолашнингмуҳим усулидир.
Молиявий-хўжалик фаолиятинингтузилмавий кўриниши қуйидаги боғланишларда ифода этилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |