1-мавзу. Молиявий таҳлил фанининг назарий асослари Таҳлилнинг замонавий бошқарувдаги роли, ўрни ва аҳамияти

6-жадвал
Молиявий таҳлил босқичлари

1-босқич	Таҳлилнинг объекти, мақсади ва вазифалари белгилаб олинади,таҳлил режаси тузилади
2-босқич	Таҳлил объектини тавсифлайдиган кўрсаткичлар танланади, тартибланади ва тизимлаштирилади
3-босқич	Таҳлил учун зарур бўлган ахборотлар йиғилади ва тайёрланади (ишончлиги текширилади,таққосланма кўринишга келтирилади)
4-босқич	хўжалик фаолиятининг натижалари режа, ўтган йил, илғор корхоналар кўрсаткичлари билан таққосланади
5-босқич	Омилли таҳлил ўтказилади ва натижавий кўрсаткичларга таъсир этувчи бирликлар ҳисоб-китоб қилинади
6-босқич	Фаолият самарадорлигини оширишда фойдаланилмаётган ва истикболдаги имкониятлар аниқланади
7- босқич	Турли омиллар таъсирини, аниқланган ва ишлатилмаётган имкониятларни ҳисобга олиб, хўжалик фаолиятини баҳолаш амалга оширилади ва аниқ чора-тадбирлар белгиланади

Таҳлил методининг ўзига хос хусусиятлари, унинг бошқа фанлардан фарқли жиҳатлари нималардан иборат?
Молиявий таҳлил методининг муҳим хусусияти шундаки унда фақат ўзгариш, ривожланишнинг ўзигина эмас, балки унинг сабаб-оқибат боғланишлари ҳам ўрганилади. Кўрсаткичлар ва уларнинг ўзгаришига таъсир этувчи бирликларни аниқлашга муҳим аҳамият қаратилади.
Молиявий таҳлил методининг яна бир муҳим хусусияти шундаки, кўрсаткичнинг нафақат сабаб-оқибат боғланишларидаги натижалари балки уларнинг келгусидаги кутилишларини прогнозлаш имкони ҳам туғилади.Яъни, молиявий таҳлилда нафақат реал ҳолат, балки унинг кутилаётган натижалари ҳақида ҳам огоҳ бўлинади.
Молиявий таҳлил методининг яна бир ўзига хос томони ўрганилаётган кўрсаткичларни ўзаро таъсирини ва боғлиқлигини аниқ ҳисоблаб кўрсатиб беришдир.
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, таҳлил методининг муҳим хусусияти ўрганиладиган муайян иқтисодий кўрсаткич алоҳида тарзда, бошқа омиллардан ажратилган ҳолда таҳлил қилинмайди. Уларнинг ўзаро боғлиқлиги доимо эътиборда тутилади.
Таҳлил муваффақиятли чиқади қачонки, унинг усуллари тўғри танланса, улардан илмий, ижодий фойдаланилса. Бу омил ўрганилаётган объектга диалектик ёндашувни талаб этади.
Таҳлил қилишда диалектик усулдан фойдаланиш, корхона хўжалик фаолиятини ўрганиб чиқишда барча боғлиқ томонларини ҳисобга олинишини англатади.
Молиявий таҳлилнинг ўзига хос хусусиятларида молиявий аналитиклар қуйидаги муҳим жиҳатларга аҳамият беришлари лозим:
-операцион жараённинг ташкил этилишига;
-нақд маблағларнинг ҳаракатига;
-бошқарув мақсадлигига;
-тармоқ рискларини баҳолашга;
-бозорни ўрганишга;
-фаолият кўламини ўрганишга;
-юридик мақомини ўрганишга.


Молиявий таҳлилда қўлланиладиган усуллар: анъанавий (таққослаш, баланс, ўртача миқдорлар, занжирли алмаштириш, индекс, фарқли, нисбий кўрсаткичли каби) ва иқтисодий математик (интеграл, чизиқли ва чизиқсиз дастурлаш, назарий ўйин, кореляция ва регреция, детерминант, логарифм каби) усуллар.

Таҳлилнинг асосий (умумий) усуллари сифатида қуйидагиларни таркиблаш лозим.