1-mavzu: “Mikroiqtisodiyot” fanining predmeti va o’rganish uslubi “Mikroiqtisodiyot” fani

Differentsial renta. Absolyut rentani qaraganimizda, yerning sifati, joylashuvi bir xil deb faraz qilgan edik. Haqiqatda esa yerlar hosildorligi bo’yicha hamda joylashuviga ko’ra bir-biridan farq qiladi.

Er narxi. yer narxi yer rentasini kapitalizatsiya qilish yordamida aniqlanadi. Faraz qilaylik, ma’lum bir yer uchastkasi o’lchami yer egasiga bir yilda renta (so’mda) keltirsin. yer qiymatini aniqlashda yer egasi uchun alternativ qiymatdan foydalaniladi. yer narxi shunday pul miqdoriga tengki, agar uni bankga qo’ysak, undan olinadigan foyda ushbu yerdan olinadigan foydaga teng bo’lsa. Demak, yer narxi kelajakda olinadigan yer rentasining diskontirlangan (keltirilgan) qiymatiga teng:
Er narxi - bu kapitalni muddatsiz qo’yish demakdir.

Agar bo’lsa, u holda

bu yerda - - yil rentasi;

- ssudaning bozor foiz stavkasi.

Agar renta 1000 so’m bo’lsa, ssudaning bozor foiz stavkasi 5% bo’lsa, yerning narxi

so’m bo’ladi.

Haqiqatdan qaraganda renta ijarachining yer egasiga to’laydigan ijara haqining bir qismi hisoblanadi. Ijara haqi tarkibiga rentadan tashqari yer ustidagi inshootlarning amortizatsiyasi hamda yerga qo’yilgan kapital foizi kiradi. yer egasi yer ustiga qandaydir qurilish qilgan bo’lsa yoki inshootlar qurgan bo’lsa, ularning qiymatini qoplashi kerak, xuddi shunday, agar kapital sarflagan bo’lsa, ushbu kapitalga foiz olishi kerak. yer egasi ushbu kapitalni bankga qo’yib foiz olishi mumkin edi.