1-мавзу. “Менежмент” фанининг предмети, вазифаси ва ўрганиш усуллари Режа

Услубнинг элементлари: мақсаднинг қўйилиши; тадқиқот объектларини танлаш; ялпи кузатиш; умумлаштирувчи ва аналитик ўлчамлар ёрдамида пировард натижаларни гуруҳлаштириш; турли усуллар ёрдамида кўрсаткичларнинг ўзаро алоқадорлигини аниқлаш; назарий умумлаштириш; хулосалардан амалий қарорлар қабул қилишда фойдаланишдан иборатдир.

Экспериментал (тажриба) услуби
Бу услуб ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг усуллари ва йўлларига иқтисодий жиҳатдан баҳо бериш бўйича тажрибалар ўтказиш, корхона фаолиятининг шарт-шароитларини аниқлаш, бу шарт-шароитларнинг самарадорликка таъсирини аниқлашда қўлланилади. Тадқиқотларнинг юксак сифатли бўлишига имкон беради.
Услубнинг элементлари: масаланинг қўйилиши; услубни ишлаб чиқиш ва ишлаб чиқариш тажрибасининг қўйилиши; олинган материалларни ишлаб чиқиш; уларнинг ишончлилигига баҳо бериш; ишлаб чиқариш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборатдир.

Ҳисоб-китоб(режа) - конструкция услуби
Бу услуб корхонада ишлаб чиқаришни ташкил этишда баъзи бир жиҳатлар ёки бутун тизимни ривожлантиришнинг истиқболли режасини ишлаб чиқишда қўлланилади. Мақсадга эришишнинг энг самарали вариантини танлаш, яъни қўйилган вазифаларни оқилона бажаришга имкон яратади.
Услубнинг элементлари, ёки таркибий қисмлари: мақсад ва вазифаларни аниқлаш; ишлаб чиқариш ҳолатининг ташкилий-иқтисодий жиҳатларини таҳлил қилиш; топширилган вазифаларни нисбатан самарали бажаришда ишлаб чиқариш имкониятларидан тўла фойдаланишнинг лойиҳалари ҳисоб-китобини аниқлаш; турли таклиф қилинган вариантларга техник-иқтисодий ҳамда ташкилий жиҳатдан баҳо бериш; лойиҳаларни амалиётга тадбиқ этишни илмий асослашдан иборатдир.
Амалга оширилаётган ҳар қандай илмий тадкикотда назарий қисм бўлиб, унда тадқиқотчи моддий объектлар билан эмас, балки уларнинг абстракциялари билан, математик моделлари билан иш кўради. Илмий тадқиқотларнинг назарий қисми эришилган натижаларни умумлаштиришга, керакли маълумотларни олишга ва таҳлил қилинаётган муаммонинг кейинги йўналишларини олдиндан айтиб беришга ёрдам беради.

Дедуктив усули
Умумий қоидалар ва қонуниятлардан келиб чиқиб, нисбатан жузъий хулосалар чиқарилади. Ҳар қандай иқтисодий тамойил ва механизмнинг амал қилишини аниқлашда даставвал назарий ғояларга, сўнгра уларнинг амал қилишига асосланилади. Бу жараён муаммони тадқиқ этишнинг дедуктив усули деб номланган. Юқоридаги масалани тадқиқ этишда, ўрганишда даставвал маълумотлар, воқеалар, фактлар ўрганилади.

Индуктив усули
Бунда алоҳида бир хил фактлардан умумлаштиришга, жузъийдан умумий хулосалар чиқаришга таянилади.
Назарий ғояларни яратиш жараёни эса индуктив тадқиқ этиш усули деб номланган. Демак, қишлоқ хўжалигида амалга оширилаётган ҳар қандай иқтисодий муаммони аввал унинг назариясидан, яъни ғоясидан амал қилишига қараб ўрганиш ёки бу муаммонинг амалиётга жорий этилишидан, яъни амалиётдаги ҳолатига асосланган ҳолда ғоя ёки назариясини яратишга қараб тадқиқот олиб бориш мумкин.
Менежмент усулларини таъсир этишнинг ўзига хос хусусиятларига кўра: маъмурий-ташкилий, иқтисодий, ижтимоий-психологик ва ҳуқуқий шаклларга ажратиш мумкин. Менежмент маҳорати унинг барча услубларини эгаллаш, уларни тўғри баҳолаб қўллаш, ҳар бир аниқ вазиятда энг самаралисини топиш қобилиятига эга бўлишдан иборатдир.