1-Мавзу: «МЕҲнат иқтисодиёти» фанининг предмети ва мазмуни режа

_1-Мавзу: «МЕҲНАТ ИҚТИСОДИЁТИ» ФАНИНИНГ ПРЕДМЕТИ ВА МАЗМУНИ

Режа:

1.1. «Меҳнат иқтисодиёти» фанининг предмети, мақсади ва вазифалари

1.2. «Меҳнат» ҳақидаги асосий тушунчалар

1.3. Меҳнатнинг инсон ва жамиятнинг ривожланишидаги ўрни

1.1. «Меҳнат иқтисодиёти» фанининг предмети, мақсади ва вазифалари

Амалий ҳаётда хилма-хил ижтимоий-меҳнат муносабатлари мавжуд ва ундаги турли ижтимоий-иқтисодий ҳодисалар ва жараёнларни «Меҳнат иқтисодиёти» фани ўрганади. Шунинг учун ҳам «Меҳнат иқтисодиёти» - бу, меҳнат бозори фаолият кўрсатаётган даврида ижтимоий-иқтисодий жараёнларни тадқиқ қилишдир. Мазкур тушунчани кенгроқ таърифи қуйидагича: «Меҳнат иқтисодиёти» - бу, иш берувчи ва ёлланма ходимларнинг меҳнат жараёнида юзага келадиган иқтисодий ва ижтимоий муносабатларини ифода этадиган фандир.

«Меҳнат иқтисодиёти» фани нисбатан янги фанлар гуруҳига киради. Бу фан «Иқтисодиёт назарияси»нинг бир бўлимини ташкил этган бўлиб, у ўтган асрнинг 70-йилларида алоҳида фан сифатида шаклланди¹. «Меҳнат иқтисодиёти» фани ўз тадқиқотларида статистик ва математик усуллардан кенг фойдаланади.
«Меҳнат иқтисодиёти» фан сифатида меҳнат муносабатлари соҳасидаги қонуниятларни, шу жумладан, моҳияти намоён бўлишининг ўзига хос шакллари, чунончи, иш билан бандлик, меҳнатни ташкил этиш, унга ҳақ тўлаш, унинг самарадорлиги каби шаклларини ўрганади. «Меҳнат иқтисодиёти» иқтисодий фан сифатида жамиятдаги ўзаро мувофиқлик ва мослашув жараёнларини тушунтиради. «Меҳнат иқтисодиёти» асосларини билиш мутахассисга рўй бераётган воқеа-ҳодисаларни ўрганишга мавҳумлашган ҳолда ва асосли равишда ёндашиш, уларнинг ҳарактерлантирувчи кучларини тушунтириш ва аҳамиятини баҳолаш имконини беради.
«Меҳнат иқтисодиёти» фанининг предмети – меҳнат жараёнида турли омиллар – техникавий, ташкилий, кадрлар ёки бошқа характердаги омиллар таъсири остида қарор топадиган ижтимоий-иқтисодий муносабатлардир. Бу фан меҳнат жараёнини, яъни ривожланишдаги, ҳаракатдаги фаолиятни ўрганади. Бундай ёндашув тасодифий нарсаларни чиқариб ташлаб, асосий эътиборни объектив ва типик нарсаларга қаратиш, фанни янада чуқур ўрганиш учун меҳнат муносабатлари соҳасидаги тўғри дунёқарашни ифодалаш имконини беради.