|
13-Amaliy mavzu:Muloqot texnologiyasi
Texnologiyaning tavsifi. Ushbu texnologiya talaba (yoki o’quvchi)lariing dare
jarayonida mustakil fikrlashiga, uz fikrlarini erkin bayon etishiga xdmda ularda baxslashish
madaniyatini tarbiyalashgakaratilgan bulib, odatda, bunday mashgulot talaba (yoki o’quvchi
)larni kichik guruxlarga ajratgan xolda utkaziladi.Texnologiyaning maksadi. Tanlangan
mavzu, muammo asosida talaba (yoki o’quvchi)larning fikrlarini xamda ushbu mavzuga
bulgan munosabatlarini aniklash, mustakil xolda umumiy bir fikrga kelishlariga va tugri
xulosa chikarishlariga yordam berish, erkin xolda baxslashishlariga sharoit yaratish, mulokotga
kirish va mulokot kila olishga urgatish.Texnologiyaning kullanishi. Amaliy, laboratoriya,
fakultativ mashgulotlarda va darsdan tashkari vaktda utkaziladigan tarbiyaviy soatlarda
43
kullanishi mumkin bulib, mashgulot jamoa va kichik gurux shaklida o’quv auditoriyasida
yoki tabiat kuynida utkagilishi mumkin.Mashgulotda foydalaniladigan vositalar. Vatman
kogozi, flomaster, markerlar.Mashgulotni utkazish tartibi:
- o’qituvchi mashgulotni boshlashdan avval talaba (yoki o’quvchi)larni mulokot, baxs-
munozarani u t k a z i sh g a kuyilgan talablar, koidalar bilan tanishtiradi, sungra ushbu
darsning boskichma-boskich utkazilishini tushuntiradi;
- ukituvchi talaba (yoki o’quvchi)larni mavzu yunalishlari buyicha guruxlarga ajratadi;
- xar bir kichik gurux jamoasi uz yunalishi buyicha tayyorgarlik boshlaydi: boshka kichik
guruxlar bilan mulokotga kirisha olishi uchun uz yunalishi buyicha turli materiallar,
kurgazmali kurollar, turli rivoyat, olim va mutafakkirlarning fikrlari va sh.k. kabilarni
tayyorlaydi;
- kichik guruxlar urtasida asosiy mavzu va uning yunalishlari buyicha mulokot boshlanadi;
- o’qituvchi guruxlarning fikrlarini maksadli yunaltirib boradi va asosiy mavzu kichik
guruxlar tomonidan yoritilgach, u aytilgan fikrlarga uzining munosabatini bildirgan xolda
mulokotni yakunlaydi.Texnologiyani utkazish algoritmi:
1-boskich. O’qituvchi mashgulotni mulokotning mavzusini aniklashdan boshlaydi. Masalan,
«Siz kaysi madaniyat tarafdorisiz: Shark yoki Ovrupo?»
Shu mavzuni urtaga tashlab talaba (yoki o’quvchi)lardan Shark madaniyati va Evropa
madaniyati tarafdorlarini (kiyinish, muomala kilish, munosabat urnatish va x.k.) aniklab
oladi. Ularni shu tartibda guruxlarga ajratadi va ularga tayyorgarlik kurishlari uchun sharoit
xamda imkoniyatga karab anik vaqt belgilaydi.
2-boskich.Xar bir kichik guruxdagi talaba (yoki o’quvchi)lar uz mavzulari asosida kerakli
materiallar (dalillar, misollar, anik fikrlar, o’z fikrlarini tasdiklovchi kurgazmali materiallar,
imkon bulsa, videofilm, makolalar, mutafakkir va olimlarning suzlari va
boshkalar)nitayyorlaydilar. Kichik guruxdan bir kishini ximoya uchun tanlaydilar, kolganlar
esa uz fikrlarini kushimcha kilishlari mumkin.
3-boskich. Kichik guruxlar ximoyaga tayyor bulgach, ukituvchi kichik guruxlarning biriga
ximoya uchun suz beradi (ximoyaga chikish ixtiyoriy ravishda bulishi mumkin). Kichik
gurux vakili jamoa nomidan suzga chikib, ularga berilgan mavzu asosida tayyorlangan
materiallar va dalillar asosida ximoya kilishga kirishadi. Kichik gurux vakili suziny
tugatgach, jamoaning kolgan a’zolari uz fikrlari bilan kushimcha kilishlari mumkin.
4-boskich. Mashgulotning 3-boskichidagi kabi bu boskichda xam ukituvchi navbatdagi gurux
vakiliga ximoya uchun suz beradi. Ikkinchi kichik gurux xam birinchi kichik gurux kabi uz
mavzusi buyicha ximoya kiladi. Ximoya tugagach, ukituvchi mashgulotning keyingi
boskichiga utadi.Izox;: Xar shkala kichik guruxning ximoyasi vatstida utsituvchi
ilojiboricha ularga xalatsit bermaslikka, uz fikr-mulox,azasini bildirmaslikka,savol
bermaslikka xarakat qiladi. X,ech qaysi kichik guruxga yon bosmagan.g’olda mulotsotni
boiharadi. Kichik guruxlar ximoyasi vatstida tartib satslanishiga va mulotsotni utkazishga
kuyilgan talab, qoidalarni tulhbajarilishiga erishishga xarakat qiladi. Bu bosqichda, asosan,
ikki kichik gurux erkin, mustaqil faoliyat kursatishlari kerak buladi.
5-boskich. Kichik guruxlar bir-birlariga savollar berishni boshlaydilar. Kichik guruxlar
tomonidan beriladigan savollar, ularning ximoyasi vaktida aytilgan dalillar, misollar,
44
fikrlarni yanada oydinlashtirish maksadida uz guruxdarining fikrlarini yanada ta’kidlab,
isbotlab, kolganlarni xam shu fikrga kushilishlariga da’vat kilish uchun berilishi mumkin.
Talaba (yoki ukuvchi)lar erkin xolda uzlarining chikishlari bilan barchaga ta’sir
kursatishga, uz fikrlarini ma’kullashga xarakat kiladilar. O’qituvchi bunday xolatga sharoit,
imkoniyat yaratgan xolda baxs-munozarani samimiylik bilan boshkaradi.
6-boskich. O’qituvchi xar ikkala tomonning savollari, fikrlari, ma’kullaydigan suzlari
tugagach, ular tomonidan aytilgan fikrlarni umumlashtiradi va uzining bu masala xakidagi
fikr-muloxazasini bayon etadi. Kichik gurux ishtirokchilari tomonidan tushgan savollarga
kerakli javobni berishga xarakat qiladi.Mashgulot oxirida o’qituvchi xar ikkala guruxning
mashgulot jarayonidagi faoliyatlarini taxlil etib, ularga minnatdorchilik bildiradi va
mashgulotni yakunlaydi.Ushbu mashgulotning davomiyligi sharoitga qarab belgilanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
