1-Мавзу. "Корхоналарни ривожлантириш стратегияси" фанининг

бошланғич қиймат бўйича - асосий воситаларни яратиш ёки сотиб 
олиш учун сарфланган харажатлар мажмуидан иборат бўлиб, асосий 
фондлар ёки уларнинг алоҳида қисмларини фойдаланишга топшириш 
учун яроқли ҳолга келтириш билан боғлиқ бўлган-уларни келтириш, 
ўрнатиш каби харажатларни ҳисобга олган ҳолда юзага келувчи 
қиймат. 
Масалан, битта машина ёки ускунанинг бошланғич қиймати – 
бу, корхонанинг мазкур машина ёки ускунани маълум бир санада 
сотиб олган ва бу ҳақда бухгалтерия ҳужжатларида қайд қилинган 
сотиб олиш нархидир. 

---

194 
Тикланиш қиймати бўйича - асосий фондлар ёки уларнинг 
бирон-бир қисмини (бинолар, қурилмалар, машиналар, ишлаб 
чиқариш ускуналари ва ҳоказо) ҳозирги пайтдаги инфляция ва бошқа 
омилларни ҳисобга олган ҳолда баҳолаш. Баҳолашнинг бу усули 
объектнинг ҳозирги пайтдаги қайта ишлаб чиқариш даврида қанча 
туришини кўрсатади. Корхона асосий фондларининг тикланиш 
қиймати, тафтиш ва инвентаризация пайтида, мамлакат миқёсида ва 
давлат чора-тадбири сифатида эса, асосий фондларни қайта баҳолаш 
пайтида амалга оширилади. 
Асосий фондлар қийматини қайта баҳолаш ҳар йили 1 январь 
ҳолати бўйича қайта баҳолашни ўтказиш даврида нархлар 
даражасидан келиб чиқиб ўтказилади. 
Қайта баҳолаш чоғида асосий фондларнинг тўлиқ тикланиш 
қиймати, яъни улар худди шундай янги объектларга тўлиқ 
алмаштирилган тақдирда ташкилот амалга ошириши керак бўлган 
харажатларнинг тўлиқ қиймати қайта баҳолаш санасида мавжуд 
бўлган бозор нархлари (тарифлари) бўйича аниқланади, бунга 
объектларни харид қилиш (қурилиш), ташиш, ўрнатиш (монтаж 
қилиш) харажатлари, импорт қилинадиган объектлар учун эса - 
шунингдек божхона тўловлари ва ҳоказолар киритилади. 
Маънан эскирган объектларнинг тўлиқ тикланиш қиймати 
шунингдек, объектларнинг маънан эскириши тегишли нархлар 
(тарифлар)нинг ўзгариш даражалари ва суръатларида акс этишидан 
келиб чиқиб, қайта ҳисоблаш санасида мавжуд бўлган нархлар 
(тарифлар) бўйича уларни тайёрлашга доир мавжуд харажатлар 
асосида аниқланади.