1-Мавзу. "Корхоналарни ривожлантириш стратегияси" фанининг

воситаларнинг сифат белгилари. 
Асосий ишлаб чиқариш фондлари ишлаб чиқаришда банд 
бўлган барча мутахассис ва ходимлар сони билан биргаликда, 
корхонанинг ишлаб чиқариш аппарати деб аталади. 
Ноишлаб чиқариш асосий фондлари корхона асосий 
фондларининг ишлаб чиқаришда бевосита иштирок этмайдиган 
қисми бўлиб, шу сабабли ўз қийматини тайёр маҳсулотга ўтказмайди. 
Булар қаторига асосан корхона балансида турувчи тураржой (уй-жой 
фонди), ошхона, профилактория, клуб, болалар боғчаси ва яслилар, 
спорт-соғломлаштириш ва бошқа объектлар киритилади. Маданий-
маиший ва соғломлаштириш йўналишидаги ноишлаб чиқариш асосий 
фондлари ишлаб чиқариш асосий фондлари билан фойдаланиш 
муддати, натурал шаклнинг сақланиши, ўз қийматини секин-аста 
йўқотиши каби кўп жиҳатлари билан ўхшашдир. 
Меҳнат предметига ўтказувчи таъсирига кўра, асосий ишлаб 
чиқариш фондлари актив ва пассив турларга бўлинади. Асосий 
ишлаб чиқариш фондларининг пассив турига бино ва иншоатлар, 
актив турига эса қувват машина ва ускуналари, ишчи машина ва 

---

193 
ускуналар, транспорт воситалари, технологик линиялар, яъни бирон-
бир турдаги маҳсулот яратишда фойдаланилувчи меҳнат қуроллари 
киритилади. 
6.3. Асосий воситаларни баҳолаш. Асосий воситалардан 
фойдаланиш кўрсаткичлари. 
Хўжалик амалиётида асосий фондлар натурал ва қиймат 
кўринишида ҳисобга олинади. Агар асосий фондларни натурал 
баҳолаш-ишлаб чиқаришни техник жиҳатдан қайта қуроллантириш ва 
замонавийлаштириш масалаларини ҳал қилиш, асбоб-ускуналарни 
таъмирлаш учун уларнинг гуруҳ ва турлари бўйича графиклар тузиш, 
шунингдек, таъмирлаш воситаларига бўлган эҳтиёжни аниқлаш 
имконини берса, қиймат бўйича баҳолаш эса, асосий фондларни 
қайта ишлаб чиқаришни режалаштириш, уларнинг мавжуд ҳажмини 
аниқлаш, амортизация ҳажмини белгилаш, асосий фондлар ва ишлаб 
чиқариш қувватларидан фойдаланиш даражасини таҳлил қилиш ва 
ҳоказоларда муҳим аҳамият касб этади. 
Асосий фондларни баҳолашнинг қуйидаги усуллари мавжуд: