1-Мавзу. "Корхоналарни ривожлантириш стратегияси" фанининг

ЭИЗлар 
асосий 
турларининг 
хусусиятлари. 
Жаҳон 
иқтисодиётида 
ЭИЗларни 
ташкил 
этиш 
ва 
уларни 
ривожлантиришнинг жаҳон тажрибаси шуни кўрсатмоқдаки, халқаро 
иқтисодий 
муносабатлар 
тизиминижаҳон 
бозорига 
чуқур 
интеграциялашуви билан боғлиқ бўлган ҳудудлар (эркин савдо, 
экспорт саноати, божхона ҳудудлари ва бошқалар) билан бир қаторда 
маълум бир ишлаб чиқариш тармоқларига эга бўлган махсус 
ҳудудлар ҳам фаолият кўрсатади. Масалан, иқтисодий қолоқ 
районларни 
ривожлантиришни 
(саноатлаштиришни) 
қўллаб-
қувватловчи ҳудудлар шулар жумласидандир. Шунинг учун ҳам 
эркин иқтисодий ҳудудлар ўзининг яратилиш сабаби ва мақсадлари 
билан бир-биридан ажралиб туради. Дарҳақиқат, АҚШ каби 
жаҳоннинг ривожланган мамлакатларида эркин иқтисодий ҳудудлар 
асосан депрессив (иқтисодий тушкунликка тушган) районларда кичик 
ва тадбиркорликни ривожлантиришга йўналтирилган ҳудудий 
сиёсатни амалга ошириш учун ташкил этилган.Бундай ҳудудларда 
тадбиркорларга (кичик ва ўрта тадбиркорларга) мамлакатнинг бошқа 
ҳудудларига 
нисбатан 
катта 
эркинлик 
ва 
молиявий 
имтиёзларберилади. Аммо бу дастурлар хорижий капиталларни жалб 
этишга қаратилмаган. 16-жадвал.

---

180 
Турли соҳаларда фаолият кўрсатаётган ЭИЗлар
37
 
Соҳалар 
Махсус ҳудуд 
Нефт-кимё ҳудуди 
Мап Та Фут ҳудуди (Таиланд) 
Молия 
хизматлари 
ҳудуди 
Лабуан 
Оффшор 
молия 
маркази 
(Малайзия) 
Технологик парклар 
Сингапур илмий парки 
Эркин савдо ҳудудлари 
Д1 
Логистика 
парки 
(Чехия 
Республикаси) 
Эркин аэропорт ҳудуди 
Куала –Лумпур аэропортидаги эркин 
ҳудуд 
Туристик ҳудуд 
Барё ороли (Колумбия) 
Ривожланаётган мамлакатларда ҳам ЭИЗлар худди шундай 
мақсадларда ташкил этилган бўлиб, бу иқтисодий қолоқ ҳудудларни 
ривожланувчи ҳудудларга айланишини таъминлайди. Аммо саноати 
ривожланган мамлакатлардан фарқли равишда ушбу мамлакатларда 
ЭИҲларни яратишдан асосий мақсад хорижий капиталларни кенгроқ 
жалб қилишга қаратилганлигидир.