1 mavzu Kompyuter qismlari haqida ma‘lumot

ierarxik ombori deyiladi. 
Ma‘lumotlarning ierarxik tizimini yaratish va undan foydalanish uchun yaratilgan tizimga 
ma’lumotlar omborini boshqarishnipg ierarxik tizimi deyiladi. 
Quyidagi misol orqali ierarxik tizimni ifodalash mumkin: 

Ierarxik tizimli jadvalning birinchisida qator nomeri va unda joylashgan maxsulot kategoriyasi 

berilgan. Kategoriyalar keyingi satxda joylashgan mahsulot turini izlashda kerak bo‘ladi. Ikkinchi va 
uchinchi satxdagi jadvalda esa har bir mahsulotning narxi haqidagi ma‘lumot berilgan. Ma‘lumotlar 
omborini ierarxik tizim tartibida tashkil qilish foydalanuvchi uchun ma‘lum qulayliklar yaratadi. 
Tarmoqli tizim. Tarmoqli tizim ierarxik tizimga nisbatan ancha qulayliklarga ega, chunki bu tizimda 
ma‘lumot (fayl)lar o‘rtasida ko‘p yo‘nalishli aloqalarni o‘rnatish mumkin. Bunday aloqalar 
foydalanuvchiga kerakli ma‘lumot (fayl)ni shajaraning yuqori satxlaridagi fayllarga murojaat qilmasdan 
topish imkonini beradi. Masalan, do‘kondagi mahsulotlar jadvali bilan mahsulotlar narxi jadvallari orasida 
alohida bog‘liqlik o‘rnatilib, u kerakli mahsulot narxini topish imkonini beradi. Bir pog‘onadagi 
ma‘lumotning boshqa pog‘onadagi ma‘lumot bilan ikki yoki undan ortiq marta bog‘lanadigan turiga 
ma’lumotlarning tarmoqli modeli deyiladi. Ma‘lumotlarning tarmoqli tizimini yaratish va undan 
foydalanish uchun yaratilgan tizimga ma’lumotlar omborini boshqarishning tarmoqli tizimi deyiladi. 
Relyatsion tizim. Relyatsion tizim 1970 yilda GVM firmasining xodimi E.F.Kodd tomonidan taklif 
etilgan bo‘lib, xozirgi paytda eng ko‘p tarqalgan tizimlar qatoriga kiradi. Chunki bu tizimda ma‘lumotlar 
orasida eng qulay bog‘lanishlarni amalga oshirish mumkin. Ma‘lumotlarning relyatsion modeliga mos 
xolda yaratilgan ma‘lumotlar omboriga ma’lumotlarning relyatsion ombori deyiladi. Ma‘lumotlarning 
relyatsion tizimini yaratish va undan foydalanish uchun yaratilgan tizimga ma’lumotlar omborini