1 mavzu Kompyuter qismlari haqida ma‘lumot

Ko‘rgazmali qurollar: Proeksion apparat orqali mavzuga tegishli slaydlar namoyish qilish hamda 
devoriy stend orqali mavzuni tushuntirish. 
Тayanch iboralar: Obyekt va kattalik. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MOBT). 
Integrallashgan va paketli dasturlar, Ma‗lumotlarning turlari: belgili, sonli va mantiqiy, iyerarxik tizim, 
ma‘lumotlarning iyerarxik tizim, ma‘lumotlarning tarmoqli modeli va tizimi, ma‘lumotlarning relyatsion 
ombori va modeli, ma‘lumotlar omborini boshqarishning relyatsion tizimi.  
 
Nazorat savollari 
1. Ma‘lumotlar ombori nima? 
2. Ma‘lumotlar omborida qanday ma‘lumotlar saqlanadi? 
3. Ma‘lumotlar omborining qanday imkoniyatlari mavjud? 
4. dbf fayllari qanday fayllar? 
5. dbf fayllariga misollar keltiring. 
6. Obyekt nima? 
7. Ma‘lumotlar omborini boshqarish tizimi deganda nimani tushunasiz? 
8. Ma‘lumotlarning qanday turlarini bilasiz. 
9. Sonli Ma‘lumotlar haqida gapirib bering. 
10. Mantiqiy ma‘lumotlar haqida gapirib bering. 
11. Ma‘lumotlarni necha xil ko‘rinishda saqlash mumkin? Ularning nomini ayting. 
12. Ierarxik tizim haqida gapirib bering. 
13. Tarmoqli tizim haqida gapirib bering. 
14. Relyatsion tizim haqida gapirib bering. 
ADABIYOTLAR 
1. 
Sattorov A. Informatika va axborot texnologiyalari. T.: O‘qituvchi. 2003.256 b. 
2. 
АбдуқодировА.А., ҲайитовА.Ғ., ШодиевР.Р. Ахборот технологиялари. Т.: Ўқитувчи. 2002. 144 б. 
3. 
КенжабаевА.Т. ―Ахборотлаштиришмиллий тизимини шакллантириш муаммолари‖. Т.: Ибн Сино,  
§5.3.Mavzu: Ma‘lumotlarning ierarxik, tarmoqli va relatsion modellari hamda ularni 
boshqarish tizimlari
Reja: 
1. Ma‘lumotlarning ierarxik modelini yaratish.
2. Ma‘lumotlarning tarmoqli va relatsion modellari
Mavzunnig maqsadi: Ma‘lumotlar bazasini yaratish va ma‘lumotlar bazasini yaratishdagi 
dasturlar. 
Ma‘lumotlarni uch xil ko‘rinishda ifodalash mumkin: ierarxik (shajaraviy), tarmokdi va relyatsion 
(jadvalli). 
Bu turlarning har birini alohida ko‘rib chiqamiz. 
Ierarxik tizim jadvallardan tashkil topgan bo‘lib, unda axborotni izlash jarayoni oldindan berilgan 
tartibda «ko‘rib» chiqiladi. Ierarxik tizimda elementlarni joylashtirishda dasturlashgan tartib mavjud. Har 
bir guruxda biror element asosiy, qolganlari unga nisbatan ikkinchi darajali xususiyatga ega bo‘ladi. 
Kerakli elementni tanlash ma‘lum ketma-ketlikda olib boriladi. 
Ma‘lumotlarning daraxtsimon joylashishiga ma’lumotlarning ierarxik modeli deyiladi. 
Ma‘lumotlarning ierarxik modeliga mos holda yaratilgan ma‘lumotlar omboriga ma’lumotlarpipg