1-Mavzu. Kirish. Turli foydali qazilmalardan foydalanishda boyitishning roli va axamiyati

Xomaki granulalarni kuydirish texnologiyasi va unda qo’llaniladigan dastgohlar. Xomaki granulalar mustahkamligini oshirish maqsadida ularga maxsus termik ishlov beriladi. Termik ishlov rudaning tarkibiga qo’shiladigan qo’shimchaning miqdoriga qarab va qaysi metall tarkibiga kirishiga qarab turlicha bo’lishi mumkin. Shu nuqtai nazardan ularning mustahkamligini oshirish ularni kuydirish jarayoni deyiladi. Metallurgik korxonalarga berilayotgan xom ashyoni kuydirish turli agregatlarda amalga oshiriladi:
1) quvur simon aylanmali pechlar;
2) ko’p tubli pechlar;
3) qaynar qatlamli pechlar
Kuydirish jarayoni agregatda bir necha bosqichli bo’lib, quritish va kuydirish jarayonlaridan iborat. Bu jarayonlar 200^oC - 300^oC dan 800-1000^oC gacha oshiriladi. Ayrim metallar uchun bu jarayon 1200^oCda amalga oshiriladi. Bularga volfram va molibden saqlovchi rudalar kiradi.

Shixtaning yirikligi. Shixtani kuydirishdan oldin bo’laklash. Aglomeratsion dastgohga shixtaning yirikligi juda katta ta’sir ko’rsatadi. Shixtaning yirikligi ortishi bilan qaynar qatlamdagi gaz o’tkazuvchanligi ortadi. Biroq, zarraning o’zi talabga javob bergunga qadar maydalanishi kerak.
Tajriba natijalari shuni ko’rsatdiki, shixtaning yirikligi maksimal 8-10 mm, yiriklik ortishi bilan ularning o’lchami 5-10 mm gacha ortadi. Bu o’lchamli zarralar 50% ni tashkil etadi. Qolgan 47% zarralarning o’lchami  12 mm bo’ladi.
Ammo shuni eslatib o’tish kerakki, yiriklik ortishi bilan oltingugurt aglomeratsiyasi sekinlashadi.
Turli xil konsentratlarning shixtaga qo’shilishi ko’p hollarda shixtaning yirikligini  0,1 mm gacha kichraytiradi.
Aglomeratsion rudaning optimal yirikligi 0,5-5 mm atrofida bo‘ladi. Aglomeratsiya jarayoniga mayin maydalangan boyitmalar ham jo’natiladi. Bu boyitmaning tarkibida 70% dan ortiq maydalangan fraksiya bo’ladi. Dastlabki fraksiyada boyitma mavjud. Bunday mayin boyitma granula ishlab chiqarish uchun emas, aglomeratsiya uchun yaxshi xom ashyo hisoblanadi. Mayin boyitmani kuydirish jarayonida u aglomeratsion mashinada gazni kam miqdorda o’tkazadigan qatlam bo’lib, u lenta bo’ylab taqsimlanadi. Bu jarayonning borishi ish unumdorligini 40% gacha kamaytiradi.
Shuni xulosa qilib aytish mumkinki, tarkibida mayin fraksiya bor shixtaning maydalanishi juda murakkab jarayon bo’lib, uni kuydirishdan oldin tarkibini tayyorlash kerak.