1-mavzu. Kirish. Suyuqlik haqida umumiy tushuncha. Suyuqliklarning fizik xossalari. Suyuqlikka ta’sir etuvchi kuchlar

Suyuqlikka ta’sir etuvchi kushlar 

Suyuqlikning  oquvchanligi  (uning  zarrachalari  harakat-chanligi)  natijasida 

ularga bir joyga to‘plangan kuchlar ta’sir qilmasligi mumkin, faqat esa uning hajmi 

(massasi)  yoki  yuzasi  bo‘yicha  uzluksiz  taqsimlangan  kuchlar  ta’sir  qilishi 

mumkin. 

Tinch  holatda  turgan  suyuqlikka  ikki  toifali  bo‘lgan  tashqi  kuchlar  ta’sir 

qiladi: massa va yuzaki kuchlar. 

Massa kuchlari suyuqlik  massasiga (bir jinsli suyuqliklar  uchun  va  ularning 

hajmi bo‘yicha) proporsional. Bular og‘irlik va inersiya kuchlari hisoblanadi. 

Yuzaki  kuchlar  –  bu  suyuqlik  hajmning  sirtiga  ta’sir  etuvchi  kuchlar.  Bu 

kuchlarga  o‘sha  hajmga  suyuqlikning  yonma-yon  joylashgan  hajmlar  ta’siri  yoki 

o‘sha  suyuqlikka  tegib  turuvchi  boshqa  jismlar  ta’siri  bevosita  sabab  bo‘ladi.

 

Bunga  ochiq  idishdagi  suyuqlikning  sirtiga  atmosfera  bosimining  ta’sirini  misol 

qilish mumkin. 

---

Massa  kuchlari  yuzaki  kuchlari  singari  birlik  kuchlari  ko‘rinishida  ko‘rib 

chiqiladi.  Massa  kuchlari  massa  birligiga,  yuzaki  kuchlari  esa  maydon  birligiga 

taalluqli. 

CHunki  massa  kuchi  massaning  tezlanishga  ko‘paytmasiga  teng,  unda 

yagona massa kuchi tezlanishga mos keladigan miqdorga teng. 

Misol  uchun,  og‘irlik  kuchi 

mg

G 

  ga  teng,  yagona  massa  kuchi 

g

m

mg

m

G

m

G







 ga teng.