1-mavzu. Kirish. Suyuqlik haqida umumiy tushuncha. Suyuqliklarning fizik xossalari. Suyuqlikka ta’sir etuvchi kuchlar

Suyuqlikning siqiluvchanligi 

Suyuqlikning siqiluvchanligi – bu bosim va harorat o‘zgarishi bilan o‘zining 

hajmini  (zichligini)  o‘zgartiruvchi  suyuqlik  xossasiga  aytiladi.  Siqilish  kattaligi 

bosimga bog‘liq holda hajmiy siqilish koeffitsienti 

v



 bilan xarakterlanadi. 

Hajmiy  siqilish  koeffitsienti  bosim  o‘zgarishi  birligiga  to‘g‘ri  keladigan 

suyuqlik hajmining nisbiy o‘zgarishini ko‘rsatadi: 

                                           

p

V

V

v











1

0



                                  (1.8) 

bu  erda 

0

V

  –  suyuqlikning  boshlang‘ich  hajmi  (bosimning 

0

p

  boshlanishida); 

0

V

V

V

p







  – 

0

p

p

p







  kattaligiga  bosim  o‘zgarganidagi  suyuqlik  hajmining 

o‘zgarishi. 

Formuladagi  “-”  belgisi  hajmning  teskari  ko‘payishiga  (kamayishi)  mos 

keluvchi,  bosimning  ijobiy  ko‘payishiga  sabab  bo‘lishligini  bildiradi. 

v



  ning 

o‘lchov birliklari: SI – m

2

/N, SGS – sm

2

/din, MKGSS – m

2

/kgk. 

v



  qiytati  nihoyatda  kichik,  amaliy  masalalarda  bosim  o‘zgarishida 

hajmning  (zichlikning)  o‘zgarishi  e’tiborga  olinmaydi.  Ammo,  suyuqliklarning 

tebranishi va gidravlik zarbada albatta hisobga olinadi. 

1.2-jadval