1-Mavzu: Kirish. Mehnatni muhofaza qilish fanining asosiy mazmuni, maqsadi va vazifalari

To‘siq qurilmalari.To‘siq qurilmalari o‘zining tuzilishi jihatidan soddaligi va ishonchliligi sababli mashina yorug‘lik signallari misol bo‘la oladi. Ko‘pincha, yorug‘lik signallari mashina va mexanizmlarning shovqin darajasi 60- 70 Db.dan yuqori bolgan holatlarda tovush signallari o‘rniga ishlatiladi.

Rang va belgi signallari xavf to‘g‘risida ma’lumot berish maqsadida foydalaniladi. Masalan, belgilangan standartlarga muvofiq qizil rang - «Taqiqlovchi», «To‘xta», «Aniq xavf»; sariq rang - «Diqqat», «Xavf to‘g‘risida ogohlantirish»; yashil rang - «Xavfsiz», «Ruxsat», «Yo‘l ochiq»; ko‘k rang - «Ma’lumot» ma’nolarini bildiradi.

Xavfsizlik belgilari standart bo‘yicha to‘rt guruhga ajratiladi: taqiqlovchi, ogohlantiruvchi, ko‘rsatuvchi va buyuruvchi. Har bir guruhdagi belgilar uchun standart asosida shakl, rang va belgi o‘lchamlari o‘matilgan hamda ularni joylashtirish joylari tavsiya etilgan.


2. Masofadan boshqarishva tormozlash qurilmasi.

Texnologik jarayonlarni masofadan boshqarish mehnat xavfsizligi uchun kattaahamiyatga ega, chunki bunda ishchining bevosita xavfli zonada bo’lmasligi ta’minlanadi.

Ishlab chiqarish jarayonining yaqinida insonni bo’lishi qiyin yoki mumkin bo’lmaganda jarayonni masofadan boshqarish usuli qo’llaniladi. Bunda uskunalargaxizmat qiluvchi ishchining (operator) xavfli zonada yetarlicha masofaga uzoqda bo’lishi ta’minlanadi.

Masofadan boshqarish zamonaviy chorvachilik komplekslarida (ozuqa tayyorlash, gungni chiqarish va boshqalarda), oson alangalanadigan yoki toksik moddalar bilan (bo’yoq ishlari, urug’larni zararlash va boshqa.), ishlaganda, bug’li quritgichlarda, mevalarni quritish uskunalarida idishlarni bug’lashda va boshqa joylarda qo’llaniladi.

O’zining ta’sir etish printsipi bo’yicha masofadan boshqarishning quyidagi sistemalari mavjud:

1. mexanik;

2. gidravlik;

3. pnevmatik;

4. elektron;

5. kombinatsiyalashgan.

Mexanik boshqarish uskunalar boshqarish pultidan uncha uzoq bo’lmagan masofada joylashganda qo’llaniladi. Agar boshqarish yetarlicha uzoqlikdan amalgaoshirilishi kerak bo’lsa boshqarishning boshqa sistemalaridan foydalaniladi.

Tik, butun to’siqlar uchun uni xavfli uskunadan qanday masofada joylashishi kerakliligini bilish muhimdir. Bunday hollarda kerakli minimal masofa qo’yiladi.

Ishlov byerilayotgan detallardan otilayotgan zarra va qipiqlarni kuchiga bardosh berish uchun to’siqlar etarli darajada mustahkam bo’lishi kerak.





To’siq balandligini tanlash.

To’siqlarni mustahkamlik sharti quyidagicha bo’ladi.

mv²b]² LSg/9E

bu yerda m-otilayotgan zarralar massasi, kg; v-zarraning tezligi, m/s; (b)-to’siq moddiyini egilishiga ruxsat etilgan kuchlanishi, N/m²; L-to’siqni uzunligi, m; S-to’siq moddiyining ko’ndalang kesimi, m²; g-erkin tushish tezlanishi, m/s²; E-to’siq moddiyining qayishqoqlik modeli, n/m².