1-Mavzu: Kirish. Mehnatni muhofaza qilish fanining asosiy mazmuni, maqsadi va vazifalari

1-guruhga topshiriq.

Muammo	Muammo sababi	Muammo yechimi
Ishlab chiqarishda sodir bo’lishi mumkin bo’lgan qanday jarohatlanishlar mavjud?

2-guruhga topshiriq

Muammo	Muammo sababi	Muammo yechimi
Jarohatlanishlarni oldini olishga qaratilgan qanday chora-tadbirlar mavjud?

3-guruhga topshiriq

Muammo	Muammo sababi	Muammo yechimi
Kasb kasaliklari va jarohatlanishlarni tekshirishdan maqsad nima?

5 - ilova.

Uyga vazifa topshiriqlari:

Jaroxatlanish va kasb kasalliklarining oldini olishga qaratilgan chora - tadbirlarni ko’rish yo’llarini topish.

[1] F.Yormatov, Y Isomuhamedov “Mehnatni muhofaza qilish” 30-34bet. [2] M. Sodiqov, B. Yusupov “Mehnat muhofazasi”29, 40bet.

1- ilova.

4-Mavzu: Mehnat muhofazasi bo‘yicha asosiy qonunlar va me’yoriy hujjatlar.

Reja:

1. O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi to’g’risida.

2. Kasaba uyushma qo’mitasining asosiy maqsadi va faoliyati.

3. Mehnat kodeksida kasaba uyushmasining belgilab qo’yilgan vakolatlari.
1. O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi to’g’risida.

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI MEHNAT KODEKSINI

TASDIQLANISHI TO’G’RISIDA O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNI

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qaror qilindi:

O'zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi tasdiqlansin:

O'zbekiston Respublikasi Prezidenti.

Toshkent shaxri,

1995. 
      y. 21 dekabr, 161-1-son
      

I. KARIMOV

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASINING MEHNAT KODEKSINI AMALGA KIRITISH TARTIBI TO’G’RISIDAO’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY MAJLISINING KARORI.

O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qaror qiladi:

1. O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi 1996-yil 1-apreldan e’tiboran amalga kiritilsin.

2. O’zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi amalga kiritilgan kundan e’tiboran Mehnat to’g’risidagi amaldagi Qonunlar va boshqa normativ xujjatlarni Kodeksga zid bo’lmagan qismi qo’llaniladi.

3. O’zbekiston Respublikasining Mednat kodeksi Kodeks amalga kiritilganidan keyin, ya’ni 1996 yil 1 apreldan e’tiboran yuzaga kelgan mehnatga oid huquqiy munosabatlarga nisbatan qo'llaniladi.

Mehnat kodeksi amalga kiritilgunga qadar yuzaga kelgan mehnatga oid xukukiy munosabatlarda taraflarning xukuklari va burchlari 1996-yil apreldan e’tiboran Mehnat kodeksiga muvofiq tartibga solinadi.

Mehnat muhofazasi bo‘yicha belgilangan barcha tadbirlar 0‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi (8-dekabr 1992-y.), 0‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi (21-dekabr 1995-y.), «Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun» (6-may 1993-y.), Davlat standartlari, nizomlar va me’yorlar, xavfsizlik texnikasi bo‘yicha qoidalar asosida olib boriladi. Respublikamizda demokratik huquqiy davlat va ochiq fuqarolik jamiyatining qurilishi inson huquqlari va erkinliklariga to‘liq rioya etilishini taqozo qiladi. 0‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida respublikamiz fuqarolarining shaxsiy huquq va erkinliklari, siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy huquqlari yaqqol o‘z ifodasini topgandir. Konstitutsiyada ko‘rsatilganidek, «Davlat xalq irodasini ifoda etib, uning manfaatlariga xizmat qiladi. Davlat organlari va mansabdor shaxslar jamiyat va fuqarolar oldida mas’uldirlar» (2-modda), «Yashash huquqi har bir insonning uzviy huquqidir (24-modda). «Har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash, adolatli mehnat sharoitlarida ishlash va qonunda ko‘rsatilgan tartibda ishsizlikdan himoyalanish huquqiga egadir» (37-modda).

0‘zbekiston Respublikasining mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunida mehnatni muhofaza qilish sohasidagi davlat siyosati aniq o‘z aksini topgan. Unda «Korxonaning ishlab chiqarish faoliyati natijalariga nisbatan xodimning hayoti va sog‘ligi ustuvorligi» (4-modda) ta’kidlangan. Ushbu qonun 5 bo‘lim va 29 moddadan iborat bo‘lib, unda mehnat muhofazasi bo‘yicha umumiy qoidalar (1-bo‘lim, 7 moddadan iborat); mehnatning muhofaza qilinishini ta’minlash (2-bo‘lim, 8 moddadan iborat); ishlovchilarning mehnatni muhofaza qilishga doir huquqlarini ruyobga chiqarishdagi kafolatlar (3-bo‘lim, 6 moddadan iborat); mehnatni muhofaza qilishga doir qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlarga rioya etilishi ustidan davlat va jamoatchilik nazorati (4-bo‘lim, 3 moddadan iborat); mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlarni buzganlik uchun javob-garlik (5-bo‘lim, 5 moddadan iborat) masalalari aniq yoritilgan.

1995-yil 21-dekabrda 0‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi qabo’l qilindi va u 1996-yil aprel oyidan boshlab amalda kuchga kirdi. Ushbu qonunda ko‘rsatilishicha, xavfsizlik texnikasiga, ishlab chiqarish sanitariyasiga, yong‘in chiqishidan saqlanishga va mehnat muhofazasining boshqa qoidalariga rioya etish yuzasidan ishchi va xizmatchilarga yo‘l-yo‘riqlar berish, shuningdek, xodimlarning mehnat muhofazasiga doir qo‘llanmalarda ko‘rsatilgan hamma talablarga amal qilishi ustidan doimiy nazorat o‘matish ma’muriyat zimmasiga yuklanadi.