1-мавзу: Кириш. Иммунология фани (предмети) ва вазифалари

Apoptik signalning uzatilish yo‘llari 
Apotoz rivojlanishida signalning uzatilish yo‘llari 3 ta bosqichda amalga oshadi 
– induktor, 
effektor va degradatsiya bosqichlari.

---

Induksiya bosqichida
signalning retsepsiyasi va uning uzatilish boshlang‘ich davri amalga 
oshadi.
Effektor bosqichida
kaspaza faollashadi. Bu jarayon hujayrada qaytmas holatdagi jarayonlarni 
boshlab beradi. 
Degradatsiya bosqichida
hujayraning dasturlashtirilgan o‘limi amalga oshadi.
Apoptozda signal uzatilishida induksiya bosqichi ikkiga bo‘linadi
: 
retseptorga bog‘liq davr
– bunda tashqi omillarning maxsus membrana retseptorlariga ta’siri amalga oshadi,
mitoxonriya darajasidagi amalga oshuvchi davr
– bunda hujayra ichki signal uzatilish 
jarayonlari amalga oshadi.
Apoptozda signal uzatilishda induksiya bosqichining
retsepsiya mexanizmlari batafsil 
o‘rganilgan. Apoptoz jarayonini tashqi omillar ta’sirini qabul qilgan holatda boshlab beruvchi 
retseptorlar 
o‘lim retseptorlari
(Death Receptor – DR) deb ataladi. Bu retseptorlarning o‘ziga 
xos tuzilishi hujayra ichki tomonida 
«
o‘lim
» domeni
(Death Domain – DD) sohasiga ega 
hisoblanishi hisoblanadi. Bu domen sohaning faollashishi hujayra ichki qismida apoptozga olib 
keluvchi singal uzatilishini boshlab beradi. DR o‘lim retseptorlari 6 ta turi tavsiflangan – Fas 
(Aro-1 yoki CD95), FNO-R1 (r55 yoki SD120a), (TRAIL-R1/DR4, TRAIL-R2/DR5, Apo-
2/TRICK2/KILLER, LTpR, CAR1 va DR6).
Apoptoz hujayrada autokrin yoki parakrin mexanizm asosida amalga oshadi.
Apoptozga olib keluvchi ikkinchi yo‘l mitoxondriya bilan bog‘liq hisoblanadi
. Bu hujayra 
ichki signal uzatilishi mexanizmlari orqali amalga oshadi. Bu ko‘rinishdagi signallarga – o‘sish 
omili etishmovchiligi, gormonlar va sito-kininlar kiritiladi. SHuningdek, radiatsiya, gipoksiya, 
gipotermiya, virusli inva-ziya va erkin radikallar ham hujayra ichki apoptozga olib keluvchi 
signallar xisoblanadi.