1-mavzu: Kirish. Immunologiya fani maqsadi va vazifalari, usullari va rivojlanish tarixi

Immunitet bu – immunitet tizim hamda biologik faol agentlar (antigenlar) 
orasidagi o’zaro ta’sir reaktsiyalarining tadrijiy tarzda shartlangan to’plamidir
. 
Mazkur 
reaktsiyalar organizmning ichki muhitining fenotipik doimiyligini saqlashga yo’naltirilgan 
bo’lib, ularning natijasi turli xil fenomenlar hamda immunitet reaktsiyalari bo’lishi mumkin. 
Ulardan biri foydali, himoyalangan, boshqalari patologiyani keltirib chiqaradi. Birinchilariga 
quyidagilar kiradi: 

Infektsiyaga qarshi immunitet 
– organizmning kasallik qo’zg’atuvchilari, muayyan 
infektsion agentlarni orttirilgan holda va o’ziga xos tarzda yuqtirmasligi (mikroblarni, 
viruslarni). 

Tolerantlik 
– immunitet tizimining endogen yoki ekzogen antigenlarga chidamliligi, 
javob bermasligi. 
Immunitetning boshqa patologik, “stressli darajasi” patologiyaning rivojlanishiga olib 
keladi: 

O’ta kuchli sezuvchanlik 
– antigen-allergiyalarga kuchli immunitet (immunitetli) 
reaktsiya ikki turdagi kasalliklar: allergik – ekzogenallergiyalar (allergiya); autoallergik 
(autoimmunli) – endogen, shaxsiy biomolekulalar (autoallergiyalar) vjudga kelishiga sabab 
bo’lib; autoimmunli kasalliklarda “o’z” 

---

molekulalarini organizm “yod, begona” molekulalar sifatida qabul qilib ularga qarshi 
reaktsiyalar shakllanadi; immunitet tizimi o’z me’yorida “o’z” molekulalariga javob bermay, 
ularni “begonadek” o’zidan uzoqlashtiradi. 

anergiya
, ya’ni, antigenlarga 
javob 
reaktsiyasining 
mavjud 
emasligi 
(tolerantlik varianti) turli xil immunitetlarning mavjud emasligi bilan izohlanadi. Immunitetning 
barcha reaktsiyalari amalga oshishiga asosiy sababchi 
immunologik xotira
dir. Uning mohiyati 
shundaki, immunitet tizimi hujayralari o’zlari uchratgan hamda ularga javob reaktsiyalarini 
bildirgan yod moddalarni “eslab qolishadi”. 
Immunologik xotira asosida infektsiyaga qarshi immunitet, tolerantlik hamda giper sezuvchanlik 
(o’ta kuchli sezuvchanlik) fenomenlari yotadi. 
Immunitet reaktsiyasi (javobi) har doim organizmning fenotipik gomeostazini ta’minlash 
hamda yod molekulalarni eliminatsiya qilishga (yo’q qilishga) qaratilgandir, biroq bu 
organizmning to’qimalarini yo’qotishi bilan – uning kasallanishi bilan kechadi. Ammo ular 
faollikning doimiy “hamroxlik” darajasi xos bo’lgan IT (immunitet tizimi) funktsiyalarining 
birgina namoyon bo’lishi emas. Immunitet tizimi fiziologik darajada tsitokinlarni hosil qilgan 
holda bir maromda ishlamaydi; uning “hamroxlik” fiziologik ishlashi teri hamda shilliq 
qavatlarda doimiy mavjud bo’ladigan mikroorganizmlar (viruslar, bakteriyalar, zamburug’lar) 
tomonidan qo’zg’atilib (stimulyatsiya qilib) turiladi. Ular bilan faol tarzda ishga kirishish, 
ularning doimiy eliminatsiyasi, ularning tarqalishidan ogohlatirish, ularni “nazorat qilish” – 
sog’lom organizm kafolati, IT funktsiyasi me’yorida ishlayotganining ko’rsatkichi sanaladi. 
Organizmning “noimmun”,