1-mavzu: kirish. Fanning rivojlanishi reja: Organik kimyoning rivojlanishi


  yilda  Berseliusning  shogirdi,  nemis  ximigi  F.Vyoler



Download 332,82 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/27
Sana20.06.2021
Hajmi332,82 Kb.
#71596
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27
Bog'liq
1-mavzu-конвертирован (1)

1824  yilda  Berseliusning  shogirdi,  nemis  ximigi  F.Vyoler  laboratoriya  sharoitida 

disiandan o`simlik organizmida uchraydigan oksalat kislotani oldi.  

 

     



disian              oksalat kislota

 

N≡C−C≡N + 4HOH → HOOC−COOH + 2NH

3

 

CN

CN

COOH

COOH

 



 

 

Ayniqsa  F.Vyolerning  1828  yili  oddiy  anorganik  tuz-ammoniy  sianatdan 



hayvon  organizmida  hosil  bo`ladigan  mochevinani  sintez  qilishi  vitalistik 

ta’limotga juda katta zarba berdi. Buning uchun u avval kaliy sianatni hosil qilgan:  



KCN + [O]

 

→ KOCN

 

So’ngra  kaliy  sianatni  ammoniy  sulfat  ta’sirida  parchalab,  ammoniy  sianat 

hosil qilgan:  

KOCN + (NH

4

)

2

SO

4

 

→ 2NH

4

OCN + K

2

SO

4

 

Ammoniy sianatni qizdirib mochevina olgan: 



NH

4

OCN → H

2

N – CO – NH

2

 

Bu  kashfiyot  kimyoda  katta  burilish  yasab,  organik  moddalarning  hosil 



bo`lishida hech qanday «hayotiy kuch» qatnashmasligini isbotlab berdi. 

1842 yili buyuk rus olimi N.N. Zininning nitrobenzoldan anilin olishi, 1845 

yili nemis ximigi  Kolbening sirka  kislota sintez qilishi. 1854 yili fransuz ximigi 



Bertloning yog`ni hosil qilishi va 1861 yili rus olimi Butlerovning oddiy chumoli 

aldegididan  shakarsimon modda hosil qilishi «hayotiy kuch» haqidagi reaksion 

idealistik ta`limotga batamom zarba berdi va organik kimyo fanining rivojlanishiga 

katta yo’l ochildi.  

Organik  moddalar  tarkibida  uglerod  elementi  albatta  bo`lishi  XVII  asrda 

uzil  kesil  isbotlandi.  Shu  bilan  birga  ko`pchilik  organik  birikmalar  tarkibida 

uglerod elementidan tashqari vodorod, kislorod, azot va boshqa elementlar borligi 

aniqlandi. 



1861  yili  Qozon  universitetining  professori  Aleksandr  Mixaylovich 

Butlerovning  organik  moddalarning  kimyoviy  tuzilish  nazariyasini  yaratishi 

organik kimyoning rivojlanish tarixida olamshumul ahamiyatga ega bo`ldi. 



A.  M.  Butlerov  o`zining  «Organik  kimyoni  to`liq  o`rganishga  kirish» 

degan  kitobida  uglerod  birikmalari  anorganik  birikmalarga  nisbatan  beqaror 

ekanligini,  uglerod  boshqa  elementlar  bilan  birikib  xilma-xil  birikmalar  hosil 

qilishini,  uglerodli  ko`pchilik  birikmalar  bir  xil    empirik  formulaga  ega  bo`lib, 

tuzulishi  va  xususiyatlari  jihatdan  farqlanishini  ko`rsatib  berdi  va  bu  hodisani 

izomeriya deb atadi.  

Uglevodorodlarda  vodorod  atomlari  boshqa  elemenlarning  atomlariga 

almashinib  yangi  birikmalar  hosil  qilishi  mumkin.  Shu  sababli  organik  kimyoni 

ba’zan uglevodorodlar va ularning hosilalari kimyosi deb ham ataydilar. 

Uglerod birikmalari hosilalarinig kimyoviy xususiyatlari ulardagi funksional 

gruppalarning  xossalariga  bog`liq.  Masalan,  metanda  vodorodning  bitta  atomi 

aminogruppa 




Download 332,82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish