|
3.2. Mutaxassisning kasbiy tayyorligi
Insoniyat rivojlanishida kasbiy faoliyat turlari uning eramizgacha Misrda qadimiy Gretsiya (Yunoniston), Rim imperiyasi va boshqa rivojlangan davlatlarda ko’zda tutilgan. Bugungi kunda mexnatning paydo bo’lishi sanoat inqilobi davrida boshlandi. Keyingi, ilmiy-texnik rivojlanish kasblar ro’yxatini yangilashga va kengayishiga olib keladi. Rasmiy ma’lumotlarda 1965 yilda alifbo tartibida 21741 ta kasbga va 400 mutaxassisliklarning ta’riflari keltirilgan. Xalkaro kasblarni tizimlash standarti bo’yicha 1988 yilda 9333 kasb ruyxatga olingan. Yagona ta’rif malaka ma’lumotnomasi 7000 ga yakin kasb va mutaxassisliklarni birlashtiradi. Bu maxsus xujjatlar ularning tizimli paytidagi kasbiy vaziyati aks ettiriladi. Nashrdan chiqqan ma’lumotnomalar esa korrektirovkaga muxtoj bo’ladi, chunki kasblar dunyosi doim o’zgarib turadi.
Yangi kasblar paydo bo’ladi, kasblarning xarakteri mexnat mazmuni yangilanib turadi, past malakali mexnat kasblari yo’qolib boradi. Kasb nomi ko’pincha o’tgan yillarda shakllangan mexnat xarakterini aks etadi. 5
Jennifer Fyuller, uchinchi o’qituvchi shunday dedi: “Yaxshi”, dedi u to’satdan ovozida tadbirkorlik bor edi. Bu mening o’ninchi darajani o’rgatuvchi odatiy kunim: Men 6:30da uyg’onaman, tezda nonushta qilaman, maktabga 7:45 da boraman agar ko’chalar tirband bo’lmasa. Keyin e-mail pochtamni tekshiraman- odatda unda asosiy yoki boshqa adminstratorlardan kichik xabar bo’ladi, balki bitta-ikkita ota-ona bolalaridan havotirlanar, negaki ularning farzandlari darslarimdan birida o’zini yomon tutgani uchun, yoki bitta-ikkita talablarimdan – Ms. Fyuller men bugun o’zimni yomon his qilyapman mazmunidagi xatlarni olishim mumkin. Hozir soat 8:15 va birinchi darsim boshlanishidan avval menda 2 soat vaqt bor- bu semestrda men faqat biologiyani o’qityapman va faqat 2,3 va 5 soatlarda darsim bor. Balki dars o’tishdan avval baho qo’yarman yoki laboratoriyani ko’rstishga tayyotlarman. Yoki hammamiz guruh bilan kutubxonaga xodimlar yig’ilshi uchun tusharmiz (og’ir nafas oldi…). Nima bo’lgan taqdirda ham ertalabki ishlar tugamadi, maktabdan so’ng tugatishim kerak. Lekin, bugun ekologiya klubi (men u yerda fakultet konsultantiman) dagilar bilan uchrashganimda, balki men ishlarimni kechqurun tugatishim kerak. Men keyin ularni qilishga harakat qilmayman, lekin ko’pincha qilaman. Lekin har doim 9:00 da chiqib ketaman – Bu har doim1 soat televizor ko’rish uchun yoki kitob bilan birga o’sish uchun”.
Nimani o’rgatishingizdan qat’i nazar siz yangi g’oya va qobiliyatlarni samarali bog’lovchi murakkab faoliyatlarni loyihalash va instrumentlashdan qoniqish hosil qilishga tayyor bo’lishingiz kerak. Musobaqalashishga bo’lgan chaqiriqlar ko’plab o’qituvchilarni jalb qiladi, negaki ular bu yerda to’g’ri mushohada yurita olishlari va san’atkorliklarini eng sodda va odatiy yo’llar bilan ko’rsata oladilar. Sizning talabangiz sizning rejalashtirish va boshqarish qobiliyatingizga bog’liq bo’ladi, ular shuni qanday qila olishlarini ba’zida o’zlariga tasavvur qilsalar ham. O’qituvchilar g’oyalarni qanday qilib tushunarli tushuntirishni, yangi materiallarni to’g’ri ketma-ketlikda va muvofiq tempda berishni, avval bilganlari va yangi o’rganganlari orasidagi aloqalarni yo’altirishni bilishda sizga muhtojdirlar. SHunga qaramay, bu qobiliyatlar mutaxassisdan butun umrini talab etadi, ular hatto boshlang’ich o’qituvchilar tomonidan muvafaqqiyatli mashq qilinishi mumkin va ular o’qitishning darsdan tashqari vaqtida davom ettirilib bir maromda rivojlantiriladi. Boshlanishidan keyin to’g’ri bo’lishiga qaramay, o’quv kursining aloqasi va loyihasidagi mahorat ishning asosiy “daromad”laridan biridir.6
Maxsus maqsadli o’qitishni o’rgatishdan so’ng, siz buni avvalgi o’ylaganlarizga qaraganda farqli tushunganingizni va hokazolarni bir necha marotaba tasavvur qildingiz. Ish har doim bir xil bo’lib qolavermaydi; u davomli ravishda rivojlanib boradi. O’qitishda qanchalik uzoq qolsangiz, yangiliklar bilan bog’liq kasbingiz bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
