1-мавзу. Кадрлар тайёрлашнинг миллий модели ва унинг таркибий қисмлари. Ўзбекистон Республикаси таълим тизими. (2 соат)

6-мавзу. Таълим муасасаси раҳбарининг бошқарувчилик маданияти. (2 соат)


Режа:

1. 
   Бошқарув маданиятининг асосий таркибий қисмлари.
   
2. 
   Таълим муассасаси раҳбар ходимларининг вазифалари, ҳуқуқ ва мажбуриятлари.
   

Адабиётлар:

7. 
   Джураев Р.Х., Турғунов С.Т. Умумий ўрта таълим муассасаларини бошқаришда менежментнинг асосий тушунчалари. – Т.: Фан, 2006.
   
8. 
   Инновационный менеджмент: Учебник / Под. ред. Горфинкеля В. Я – М.: Вузовский учебник, 2006.
   
9. 
   Егоршин А. П. Управление персоналом: Учеб. для вузов 3-е изд. – Нижний Новгород.: НИМБ, 2001.
   
10. 
    Капто А. Е. Организация внутришкольного управления – М.: Знания, 1991.
    
11. 
    Общая педагогика / Под. ред. В.А.Сластенин: В 2 ч. – М.: ВЛАДОС, 2003 г. ч.2.
    
12. 
    Петрова Л.И. Организация образовательного процесса в школе: учебно-метод. пособие – Ростов на Дону: Феникс, 2008. – 443 с.
    
13. 
    Петрова Л.И. Основы управления педагогическими системами: учебно-метод. пособие – Ростов на Дону: Феникс, 2008. – 349 с.
    

Бошқарув маданияти - умумий ижтимоий маданиятнинг ташкил этувчи компонен-ти сифатида маълум бир ижтимоий маданият контекстида бошқарув тушунчалари, муно-сабатларнинг ўзаро таъсир этиш натижасида шаклланади ва унда қатор катталиклар – анъанавийлик, раҳбарлик услублари, персонални бошқариш, раҳбарнинг касбий мадания-ти расмий жихатдан намоён бўлади.
Таълим муассасаси раҳбарининг бошқарувчилик маданияти унинг касбий-педагогик маданиятининг бир қисми хисобланади. Касбий-педагогик маданиятни педагогик фаоли-ятнинг, педагогик техника и маҳоратнинг нормаси, қоидаси деб тушунилган бўлса, охирги йилларда уни педагогик қадриятларнинг, педагогик технология ва педагогик ижоднинг категорияси сифатида кўрсатмоқда.
Таълим муассасаси раҳбарининг бошқарувчилик маданиятининг асосий таркибий қисмлари қўйидагилар: аксиологик, технологик, шахсий-ижодкорлик.
Таълим муассасаси раҳбарининг бошқарувчилик маданиятининг аксиологик компо-ненти замоновий таълим муассасасига раҳбарлик қилишда моҳият ва мазмунга эга бўлган бошқарувчилик-педагогик қадриятларнинг йиғиндисидан ташкил топган. Бошқарувчилик фаолияти жараёнида таълим муассасаси раҳбари бошқарувнинг янги назарияларини ва концепцияларини ўрганади, малака ва кўникмаларни эгаллайди, уни амалий фаолиятида қўллаш даражасига қараб, қанчалик муҳимлигини баҳолайди. Бошқарув самарадорлигини орттиришда катта аҳамият касб этадиган билимлар, ғоялар, концепциялар бошқарувчилик -педагогик қадрият сифатида белгиланади.
Таълим муассасаси раҳбарининг бошқарувчилик маданиятининг технологик компо-ненти ўзида педагогик жараённи бошқаришнинг усуллари ва воситаларини мужассам-лаштиради. Таълим муассасаси ички бошқарувининг технологияси ўзига хос педагогик масалаларни ечишни мулжаллайди. Бу масалаларни ечилиши раҳбар-менежернинг педа-гогик анализ ва режалаштириш, ташкил этиш, назорат қилиш ва педагогик жараённи тартибга солиш соҳасидаги малакасига асосланади. Таълим муассасаси раҳбарининг бошқарувчилик маданияти кўрсатилган масалаларнинг ечилиш усуллари ва воситаларини эгаллаш даражасига боғлиқ бўлади.
Таълим муассасаси раҳбарининг башқарувчилик маданиятининг шахсий-ижодкор-лик компоненти педагогик тизимни бошқаришини ижодий акт сифатида очади. Бошқа-ришнинг хар қандай холатида таълим муассасаси раҳбарининг фаолияти ижодий бўлиши керак. Раҳбар-менежер бошқаришнинг қадриятларини ва технологиясини эгаллаб олиб уни ўзгартириши, ўзига хос тушунтириши орқали ўзига хос раҳбар сифатида намоён бўлади. Таълим муассасаси раҳбари бошқарувчилик фаолиятида ўзини ўзи шахс сифатида ҳам, раҳбар, ташкилотчи хамда тарбиячи сифатида ҳам реализация қилади.
Раҳбар маданияти раҳбар одоби ва иқтидори ўртасидаги диалектик боғланишдир. Раҳбарнинг профессионалиги деганда – унинг профессионал бошқарув фаолиятини бажа-ришга тайергалик даржаси тушинилади. Бошқарв маданиятининг долзарблиги бошқарув тизимида ижтимоий-сиёсий вазиятларнинг вужудга келиши сифатида ва ижтимоий эҳ-тиёжларида мос келиши билан белгилинади.
Бошқарув маданиятида раҳбарнинг энг аввало муомаласи кўзда тутилади.
Муомала, асосан, кишилар яъни ходимлар билан мулоқат орқали амалга оширилади. Зеро шундай экан, раҳбар ўзининг ходимларига қандай муомалада булиши кераклигини билиши зарур.
Муомала маданияти эса иш фаолиятининг самародорлигини кўрсатади.


2.
Таълим муассасаси раҳбарлари деб таълим муассасаси директори ва унинг ўрибосар-ларини, ҳўжалик ишлари бўйича директор ўринбосарини айтишади. Уларни юқори поғо-надаги педагогик менежерлар деб атасак бўлади. Ўрта поғонадаги менежерларга метод-кенгаш раиси, методбирлашма раислари киради. Қўйи поғонадаги менежерларга ўқитув-чилар, ўқувчилар ва уларнинг ота-оналари киради.
Таълим муассасасининг ўқув-тарбия жараёни ва кундалик фаолиятига бевосита раҳ-барликни таълим муассасаси директори олиб боради.