1 Mavzu: Jamiyat. Insonning jamiyatdagi o’rni. Reja: Tarbiya fanining maqsad vazifalari Inson – murakkab mavjudot

2-MAVZU: Shaxsning shakllanishida diniy tarbiya va diniy tasavvurlar. Dunyo dinlari g’oyalarida insonparvarlik.

Reja:

1. Insonning kelib chiqishi haqidagi diniy qarashlar.

2. Inson kelib chiqishining an`anaviy ilmiy nazariyalari.

3. Noan`anaviy ilmiy nazariyalar

Insonning yaratilishi to‘g‘risidagi diniy qarashlar va kelib chiqqanligi haqidagi an’anaviy ilmiy nazariyalar

Asotirlar va dinlarda insonning yaratilganligi to‘g‘risida

dastlabki asotiriy tushunchalarga ko‘ra inson yaratilgan mavjudot hisoblanadi. Shumerliklarning saqlanib qolgan miflaridan birida tasvirlanishicha, erkak

va ayol xudolar suv xudosi bo‘lgan eng dono Enkiga oziq-ovqat va ichimlik miqdorini ko‘paytirish usulini topishini so‘rab murojaat qiladilar. u yer boyliklari xudosi bo‘lgan xotini Ninmax bilan birgalikda mastlik holatida loydan birinchi odamni nuqsonli qilib yasaydi. loydan ikkinchi yasalgan odamlar erkak va ayol bo‘lgan.

birinchi insonning paydo bo‘lishi xususida qadimgi yunon miflarida hikoya qilinishicha, Olimp cho‘qqisida yashagan xudolardan odamlar tug‘ilgan.

Nasroniylikning muqaddas kitobi «Injil»da aytilishicha, «…Yana Xudo: «O‘z suratimizga ko‘ra, O‘zimizga o‘xshash odamni yarataylik. U dengizdagi baliqlar, ko‘k yuzidagi parrandalar, chorvalar, ha, butun yer yuzi va yerda harakat qiluvchi barcha maxluqot ustidan hokimlik qilsin», dedi … xudovandi karim yerning tuprog‘idan odamni yasab, uning dimog‘iga hayot nafasini pufladi. Shu yo‘sinda odam tirik jon bo‘ldi»¹.

Qur’oni karimda bu jarayon quyidagicha ifodalangan: «…biz insonni (Odamni) loyning sarasidan yaratdik. so‘ngra uni (inson naslini, avvalo) mustahkam qarorgoh (bachadon) da maniy qildik. so‘ngra (bu) maniyni laxta qon qilib yaratdik, bas, laxta qonni parcha go‘sht qilib yaratdik, bas, parcha go‘shtni suyaklar qilib yaratib, (bu) suyaklarga go‘sht qopladik, so‘ngra (unga jon kirgizib, oldingi holidan butunlay) boshqacha bir vujudni paydo qildik»².

Buddaviy dinida ta’kidlanishicha, voqelik nomoddiy zarracha hisoblangan dxarma harakatidan iborat. bunda har bir alohida mavjudotga doim harakatda bo‘lgan kuchlarning o‘tkinchi yig‘indisi sifatida qaraladi. Jumladan, hayot ham abadiy qonunlarga ko‘ra va ularga bog‘liqlikda paydo bo‘lib, yana yo‘qolib turadi.

ko‘rinib turibdiki, diniy nuqtayi nazarlarda ham javoblar xilma-

xil. shuning uchun qadimdanoq kishilar muqobil javoblarni topishga harakat qilishgan. albatta, bunda tayanch nuqta bo‘lib asta-sekin to‘planib borgan ilmiy dalillar xizmat qilgan.