1-mavzu. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish usullari

4-rasm. Engel egri chizigʻi.
Engel egri chizigʻi iste’molchilar pul daromadlari oʻzgarishining talabga 
qanday ta’sir qilishi toʻgʻrisida axborot beradi. Bu axborot tovar ishlab chiqaruvchilar uchun oʻz 
tovarlarining mumkin boʻlgan sotish hajmi va bozor kon’yunkturasini baholashda muhim ahamiyat kasb 
etadi. 4. Oʻzaro bogʻliq tovarlar narxi oʻzgarishining talabga ta’sirini oʻrganishda ularni ikki guruhga 
ajratish maqsadga muvofiq boʻladi: 1) oʻzaro bir-birini almashtiruvchi yoki oʻrinbosar tovarlar; 2) oʻzaro 
bir-birini toʻldiruvchi tovarlar. 
Oʻzaro bir-birini almashtiruvchi tovarlardan birining narxini oʻzgarishi bilan
boshqasiga boʻlgan talabning oʻzgarishi toʻgʻri bogʻliqlikda boʻladi. 
Masalan, sariyogʻ narxining oshishi 
margaringa boʻlgan talabning ortishiga olib keladi. Sariyogʻ narxining pasayishi esa margaringa boʻlgan 
talabni kamaytiradi. 
Oʻzaro bir-birini toʻldiruvchi tovarlardan birining narxini oʻzgarishi bilan
boshqasiga boʻlgan talabning oʻzgarishi teskari bogʻliqlikda boʻladi. 
Masalan, agar avtomobilning narxi 
oshsa, benzinga boʻlgan talab qisqaradi. Aksincha, avtomobilning narxi tushsa, benzinga boʻlgan talab 
oshadi. 10 20 50 60 30 40 70 80 90 100 5. Kelgusida iste’molchi daromadlari, tovar narxi oʻzgarishining 
kutilishi va tovarlar miqdorining yetarli boʻlishi yoki boʻlmasligi kabi omillar talab hajmini oʻzgartirishi 
mumkin. Kelgusida narxning nisbatan oshishining kutilishi, iste’molchi joriy talabining oshishiga olib 
keladi. Aksincha, narxning pasayishi va daromadning koʻpayishining kutilishi tovarlarga boʻlgan joriy 
talab hajmining qisqarishiga sabab boʻladi. 
2. Taklif tushunchasi. Taklif miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Taklif qonuni
Ma’lum vaqt oraligʻidagi narxlarning muayyan darajasida ishlab chiqaruvchi yoki
sotuvchilar tomonidan ma’lum turdagi tovar va xizmatlarning bozorga chiqarilgan