1-mavzu: Ijtimoiy ишда этиканинг аҳамияти (2 soat) Reja

Hozirgi kunda quyidagi qonuniyatlar to‘g‘risida so‘z yuritish mumkin:

1) ijtimoiy ish jamiyatda yuz berayotgan jarayonlarga odamlarning ehtiyojlari, muayyan vaziyat talablari asosida ta'sir o‘tkazish bo‘yicha faoliyat turi bo‘lib, u barcha odamlarning manfaatlariga, ulaming ma’naviy uksalishlariga va ijtimoiy munosabatlarning yangilanishiga, ijtimoiy salomatlikning saqlanishi va reabilitatsiya qilinishiga xizmat etadi;

2) individning shakllanishi ≪ijtimoiy dastur≫ bo‘yicha - shaxsning o‘z rivojida o‘zining faolligi hal qiluvchi rol o‘ynaydigan ijtimoiy muhit ta’sirida yuz beradi;

3) ijtimoiy xizmatlarning shakllanish va iste’mol qilish manbalari ijtimoiy determinatsiyalashga (lotincha determino - aniqlayman) xususiyatga ega, ya’ni ular jamiyat ehtiyojlari bilan bog‘liq bo‘lib uning taraqqiyotidagi tamoyillarni aks ettiradi.

Ijtimoiy ish subyektlari:

1) ijtimoiy yordam ko‘rsatayotgan ijtimoiy xizmatchilar, ijtimoiy pedagoglar;

2) boshqalami ijtimoiy ishga o‘rgatayotgan professoro‘ qituvchilar tarkibi;

3) ijtimoiy ish rivojlanish holatini qayd etayotgan, to‘plangan materialni umumlashtirayotgan va tizimlashtirayotgan, uning rivojini bashoratlashtirayotgan tadqiqotchilar;

4) mamlakatdagi ijtimoiy siyosatni shakllantiradigan va amalga oshiradigan ma’muriy-boshqaruv xizmatchilari.

Jahon amaliyotidagi zamonaviy yondashish ijtimoiy ish ijtimoiy o'zgarishlarni amalga oshirishga yo‘naltirilgan faoliyat shakllaridan biri ekanini aniq-ravshan tushunishda. Shu nuqtayi nazardan ijtimoiy ish jamiyatdagi ijtimoiy kataklizmlarni va ziddiyatlarni qat’iy to‘xtatib turadigan vosita hisoblanadi va unga jamiyat va davlat qanchalik ko‘p mablag‘ ajratsa, u shunchalik samaraliroq bo‘ladi.

Ijtimoiy ish keng ma’noda ijtimoiy hodisa sifatida ijtimoiy yordamning o‘ziga xos modelidir. Uni jamiyat aniq bir tarixiy davrda ijtimoiy, siyosiy va madaniy rivojlanishining xususiyatlariga mos ravishda ruyobga chiqaradi. Tor ma’noda esa ijtimoiy ish ijtimoiy zaruriy faoliyat bo‘lib, odamlar, ijtimoiy guruhlarga shaxsiy

va ijtimoiy qiyinchiliklarni yengishda yordam berishga qaratilgan.

Ijtimoiy ish tushunchasi - butun dunyoda qabul qilingan ibora bo‘lib, u insonparvarlik munosabatini bildiradi. Ijtimoiy ish filantropiya, xayriya va boshqa faoliyatlardan shu bilan farqlanadiki, u nafaqat kundalik muammolarni yechishda yordam berishga, balki muhtoj kishilarga qiyinchiliklarni yengishni o‘rgatadi.Ijtimoiy ishning tarkibiy qismlarini ketma-ketlikda qarab chiqishda tarixiylik, mantiqiylik, tizimlilik muhim ahamiyatga egadir. Ijtimoiy ishning subyektlar o‘z muhimligiga qaramasdan obyektlarning ham hosilasi va yetakchisidir. Ijtimoiy ish obyektlari u yoki bu jamiyat ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy, hatto siyosiy sharoitlari ta’sirida shakllanadi. Subyektlari esa xuddi shu obyektiv sharoitlar ta’sirida yuzaga kelsalar-da, shu bilan birga siyosiy va boshqa ijtimoiy institutlar tomonidan, ustqurmaviy jihatdan shakllantiriladi.

Obyektlarning xususiyati shundan iboratki, obyektlar vujudga kelgan muammolardan kelib chiqib, hal etish kerak bo‘lgan masalalar darajasi bilan aniqlanadi. Subyektlar esa (ijtimoiy xizmatlar) ana shu asosda shakllanadi, tashkil topadi. Ijtimoiy ishning tarkibiy qismlari ≪obyektlar-subyektlar≫ nisbatida qarab chiqilishi maqsadga muvofiqdir. Ijtimoiy ish subyektlari tavsifmi uning barcha jihatlarini liisobga olgan holda, xususan amaliy va ilmiy hamda o‘quv fani sifatida qarab chiqish lozim. Chunki ular ijtimoiy hayot fenomenining bir-biri bilan zich bog‘langan va bir-biri bilan aloqador faoliyat turlari hisoblanadi.