1-мавзу: «иионинг жамо¬ат тартибини саќлаш ва жамоат хавфсизлигини таъмин¬лаш фаолияти¬ни бош¬ќариш» ўќув курси¬нинг пред¬мети, вазифаси ва тузилиши

Спорт-томоша тадбирлари
анъанага кўра, республикамизда 
аҳоли оммавий дам олишнинг кенг ѐйилган шаклларидан бири 
ҳисобланади. Улар миқѐси ва муҳимлик даражасига кўра, халқаро, 
республика, вилоят, шаҳар ва туман миқѐсидаги тадбирларга 
бўлинади. Одамларнинг оммавий тўпланиши ҳамда жамоат 
тартибининг ҳолатига кўрсатадиган таъсир даражаси бўйича 
қўриқлаш учун энг мураккаб ва қийини – футбол, кураш, катта 
теннис каби спорт ўйинларининг ўтказилишидир. Ушбу оммавий 
тадбирларнинг ўзига хос жиҳати, футбол матчларида муайян 
тоифадаги спорт ишқибозлари, турли спорт клубларига мансуб 
ашаддий мухлисларнинг бўлишидир. Одатда, уларнинг хатти-
ҳаракатларида ўз командасига нисбатан кучли муносабат мавжуд 
бўлади. Афсуски, спорт матчлари ўтказилиши давомида айрим 
қарама-қарши томон мухлислари гуруҳлари жиддий ҳуқуқбузар-
ликлар содир этадилар, 
«тўқнашувли вазиятлар»ни юзага 
келтирадилар, спорт иншоатларига келувчиларнинг хатти-ҳаракат 
қоидаларини бузадилар. Баъзан бу ҳолатлар оғир оқибатларга олиб 
келади. 
Спорт тадбирлари ўтказилиши вақтида жамоат тартибини бузиш 
ҳоллари ҳам етарли даражада учрайди. Шу боис, турли хил 
томошабоп оммавий тадбирлар ташкилотчилари ички ишлар 
органлари билан биргаликда мухлисларнинг белгиланган хатти-
ҳаракат қоидаларига риоя этишларини назорат қилиш мақсадида, 
ушбу тадбирлар ўтказиладиган вақтда жамоат тартибини сақлаш ва 
хавфсизлигини таъминлаш чораларини кучайтиришлари шарт. 
Оммавий диний тадбирлар, жумладан, 
республикамиздаги ҳар 

---

364 
хил диний байрамлар, одатда, тегишли масжидларда диндорлар ва 
оддий қизиқувчилар кўплаб тўпланадиган шароитда ўтказилади. 
Ҳозирги вақтда давлат сиѐсатининг динга муносабати ўзгаргани 
сабабли янги масжидлар қурилмоқда, эскилари тикланмоқда, ибодат 
учун мақбул шароитлар яратилмоқда. Улар орасида фаолияти 
ғайриижтимоий хусусиятга эга бўлган ва атрофдагилар учун хавф 
туғдирадиган оқимлар бўлганлигини ҳам эсдан чиқармаслик керак. 
Ушбу оқимларга кўпчиликка маълум бўлган «Ваҳҳобийлар», 
«Акромийлар», «Ҳизб-ут-таҳрир» кабилар киради. Улар ўз сафларига 
ѐшларни тортадилар, одамларни йўлдан урадилар, баъзан эса 
ҳуқуқбузарликлар содир этадилар.
Бундай ҳолатлар кўпинча тадбирлар ўтказиладиган жойларда 
жамоат тартиби фаолиятига таъсир этади ва оператив вазиятни 
чигаллаштиради. Бу эса, ўз навбатида, ички ишлар органларидан 
жамоат тартиби ва хавфсизлигини лозим даражада сақлаш учун 
махсус чоралар кўриш, ўзига хос шароитларда тез ва самарали 
ҳаракат қилиш, юзага келадиган тартиббузарликларни бартараф этиш 
учун махсус чоралар кўришни талаб қилади. 
Бошқача айтганда, оммавий тадбир рисоладагидек ўтганида 
жамоат тартиби улар ўтказиладиган жойларда юзага келадиган 
муайян 
ижтимоий 
муносабатларнинг 
мажмуи 
сифатида 
тавсифланади. Ушбу ижтимоий муносабатларнинг қарор топиши ва 
ривожланиши, 
бир 
томондан, 
фуқароларга 
ўзларининг 
конституциявий ҳуқуқ ва эркинликларини амалга оширишлари, 
бошқа томондан давлат, гуруҳлар ва шахсий манфаатларнинг 
хавфсизлик талабларига риоя этган, шахс шаъни ва қадр-қиммати 
ҳурмат қилинган ҳолда уйғунлашиши учун ташқи шароитни 
таъминлаш имконини беради. 
Касб байрамлари
 
Ватан ҳимоячилари, ўқитувчи ва мураббийлар, 
Шифокорлар, Ички ишлар органлари ходимлари кунлари ва 
бошқалар шулар жумласидандир.
Турли хил оммавий тадбирлар ўтказиш давомида уларнинг 
иштирокчилари, томошабинлар ва жамоат тартибини сақлаш 

---

365 
субъектлари ўртасида ўзига хос ижтимоий муносабатлар шаклланади. 
Бу муносабатлар ҳуқуқий нормалар билан тартибга солиниб, оддий 
шароитларда ушбу тадбирлар ўтказиладиган жойларда жамоат 
тартибининг мазмунини ташкил қилади. Оммавий тадбирни 
ўтказишнинг нормал тартиби қандайдир фавқулодда ҳолат ѐки ҳодиса 
юз бериши туфайли бузилган ҳолларда, жамоат тартиби ва 
хавфсизлигини 
сақлаш, 
барқарорлаштириш 
ички 
ишлар 
органларининг бевосита асосий вазифасига айланади.