1-мавзу: «иионинг жамо¬ат тартибини саќлаш ва жамоат хавфсизлигини таъмин¬лаш фаолияти¬ни бош¬ќариш» ўќув курси¬нинг пред¬мети, вазифаси ва тузилиши

Мирзиёев Ш.М.
Адабиёт ва санъат, маданиятни ривожлантириш халқимиз 
маънавий оламини юксалтиришнинг мустаҳкам пойдеворидир. Ўзбекистон ижод-
кор зиёлилари вакиллари билан учрашувдаги маърузаси. / Халқ сўзи., 2017 й., 4 авг. 

---

50 
1. Ижтимоий омиллар: ишсизлик; миграция; ижтимоий табақала-
ниш; аҳоли айрим қатламларининг кам таъминланганлиги; ичкилик-
бозлик; гиёҳвандлик ва ҳ.к.; 
2. Иқтисодий омиллар: иқтисодиётнинг беқарорлиги ва номутаносиб-
лиги, ишлаб чиқариш жараёнларининг сустлиги; нарх-навонинг кескин 
ўсиши; яширин иқтисодиёт ва бундай фаолиятдан олинган маблағ-
ларнинг легаллаштирилиши; иш ўринларининг қисқариши; сохта 
тадбиркорлик; даромадни солиқ тўлашдан яшириш; пулнинг қадр-
сизланиши ва ҳ.к.; 
3. Маънавий-ахлоқий омиллар: «оммавий маданият»; миллий 
қадриятларнинг қадрсизланиши; ахлоқ-одоб ва маънавиятнинг таназ-
зулга учраши; одам савдоси; гиёҳвандлик; фоҳишабозлик; лоқайдлик; 
тўрачилик ва ҳ.к.; 
4. Сиёсий омиллар: айрим буюк давлатлар ҳукмронлигини ўрна-
тишга бўлган ҳаракатлар; буюк давлатлар ўртасидаги геосиёсий 
тўқнашувлар ва келишмовчиликлар; диний фундаментализм ва 
экстремизм; терроризм; миллий ва этник низолар; узоқ ва яқин 
атрофдаги давлатларнинг ҳокимият талашишлари ва ҳ.к.;
5. Ҳуқуқий омиллар: қонунчиликдаги бўшлиқ ва зиддиятлар; 
айрим қонунларга ҳаёт талабларидан келиб чиққан ҳолда ўз вақтида 
қўшимча ва ўзгартиришлар киритилмаслиги; ҳуқуқий нигилизм; 
қонунлар ижросига оид ҳуқуқий механизм етарли ишлаб чиқилма-
ганлиги ёки номукаммаллиги;
6. Ташкилий омиллар: ушбу фаолиятни амалга ошириш ва 
бошқариш учун масъул субъектларнинг касбий, жисмоний, жанговор 
тайёргарлигининг сустлиги; бу соҳада фаолият олиб борувчи куч ва 
воситаларнинг етишмаслиги; улар ўртасида ҳамкорликнинг самарали 
ташкил этилмаганлиги; моддий-техник жиҳатдан етарли таъминлан-
маганлиги; соҳага илғор тажриба ва замонавий технологияларнинг 
етарли жорий этилмаганлиги ва ҳ.к. 
Мамлакатда жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъмин-
лашнинг ҳақиқий ҳолати жуда кўп ҳолларда қуйидагилар билан бел-
гиланади: давлат ва жамиятнинг ривожланиш даврида содир бўлади-
ган воқеа, ҳодиса, жараёнларни тақозо этувчи ижобий ҳамда салбий 
хусусиятга эга бўлган турли хил омиллар қаторида, жиноятчиликнинг 
ўзига хос бўлган қонуниятлари билан; жамият ва давлатнинг асосий 
мақсадлари ҳамда у ерда устун бўлган қадриятлар билан; давлат ва 
жамиятнинг табиий бойликлари, географик жойлашуви, инсон ресурс-
лари, иқтисодиёти, бошқарув тизими, шунингдек, улардан самарали 
фойдаланиш имкониятлари ва бошқалар билан. 

---

51 
Юқоридагиларга асосланиб таъкидлаш жоизки, жамият ривожла-
нишнинг муайян босқичида жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизли-
гини таъминлашнинг қонуниятлари қуйидагилардан иборат: инсоният 
ривожланишининг ҳар бир даврига мос жиноятчилик даражаси ва 
унинг ушбу босқичида жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини 
таъминлашнинг ўзига хос ҳолатининг мавжудлиги; ҳуқуқбузарликлар 
профилактикасини, жиноят учун жавобгарлик муқаррарлигини, жамоат 
тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлашнинг самарадорлиги, 
аввало, давлат ва жамият томонидан қўйилаётган мақсад ва вазифа-
ларнинг аниқлиги ҳамда реаллиги билан белгиланади, улар қанчалик 
аниқ бўлса, ушбу соҳадаги фаолият шунчалик самарали бўлади; ҳуқуқ-
бузарликлар профилактикасини, жиноят учун жавобгарлик муқаррар-
лигини, жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини самарали таъ-
минлаш борасидаги реал вазифа, умумий маънода, давлат ва жамият-
нинг муайян бир ривожланиш босқичида ҳуқуқбузарликлар, шу 
жумладан, жиноятлар содир этилишини камайтириш, ҳеч бўлмаса, 
уларнинг ўсишига йўл қўймаслик, мамлакатда ва унинг маъмурий-
ҳудудий бирликларида жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини 
таъминлашдан иборат; юқорида кўрсатилган мақсадга эришиш ва 
вазифаларнинг самарали бажарилиши давлат ва жамиятдан ижтимоий 
ҳаётнинг барча соҳаларини ривожлантиришга қаратилган ислоҳот-
ларни тизимли амалга оширишни, ижтимоий шерикчиликни кучайти-
ришни, илғор тажриба, янги технологияларни жорий этишни, куч ва 
воситаларнинг доимий шайлигини таъминлашни ҳамда улар билан 
боғлиқ бўлган харажатлар сарфлашни талаб қилади.