1-мавзу: «иионинг жамо¬ат тартибини саќлаш ва жамоат хавфсизлигини таъмин¬лаш фаолияти¬ни бош¬ќариш» ўќув курси¬нинг пред¬мети, вазифаси ва тузилиши

Вазиятнинг ўзгаришига қараб куч ва воситаларнинг ҳаракат-
ларини йўналтиришнинг ўзгарувчанлиги
жамоат тартибини сақлаш 
ва хавфсизлигини таъминлаш, ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш ва 
тўхтатишни янада ишончли амалга оширилишини таъминлайди. 
Ушбу принцип мавжуд куч ва воситаларни вазият мураккаблашган 
ҳудудга ўз вақтида самарали жойлаштиришдан иборат. Бунга ички 
ишлар органлари тегишли хизматлари ва нарядларининг шундай 
ҳаракатларга мослашганлиги, уларни энг муҳим ҳудудларда белги-
ланган тартибда тақсимлаш, куч ва воситаларни оператив вазиятнинг 
ўзгаришга қараб тез, қайта тақсимлаш мумкинлиги билан эришилади. 
Мазкур принцип тезкор вазиятда тез ўзгарадиган ҳолатларда, турли 
табиий офатлар, оммавий тартибсизликлар ва бошқа фавқулодда 
вазиятлар натижасида алоҳида турдаги вазифалар тўсатдан юзага 
келиб қолганда муҳим аҳамият касб этади. 
Куч ва воситалар захирасининг мавжудлиги принципи
жамоат 
тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлашнинг асосий принцип-
ларидан биридир. Хизмат кўрсатиш ҳудудининг муайян қисмида 
муайян вақтда тезкор вазиятнинг ўзгариши ҳисобига, жамоат 
тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлаш фаолиятини амалга 

---

45 
ошираётган хизматларга муайян вазифаларни бажаришда ёрдам керак 
бўлиб қолиши мумкин. Кундалик иш фаолиятида ва оддий тезкор 
вазият шароитларида жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини 
таъминлашга жалб этилган куч ва воситаларнинг 15-20 фоизини 
захирада ушлаб туриш етарли ҳисобланади. Ички ишлар органининг 
раҳбари ёки тегишли хизматнинг раҳбари ушбу захирадан фойдалан-
ганда, уни дарҳол бошқа куч ва воситалар билан тўлдириши лозим. 
Захиранинг таркиби, жойлашган жойи, ундан фойдаланиш тартибини 
жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлаш фаолиятини 
ташкил қилган раҳбар юзага келган вазиятни инобатга олган ҳолда 
белгилайди. Шу боисдан вазият қанчалик мураккаб бўлса, захира 
шунчалик катта (кўп) бўлиши лозим. 
Юқорида кўриб чиқилган жамоат тартибини сақлаш ва хавфсиз-
лигини таъминлашнинг ташкилий ва тактик принциплари, 
биринчи-
дан, 
ҳар томонлама чуқур ўрганилса, 
иккинчидан,
талабларига риоя 
этган ҳолда фойдаланилса, 
учинчидан, 
ички ишлар органларининг 
жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизлигини таъминлаш фаолиятида 
тегишли бошқарув қарорларини қабул қилиш ҳамда тактик ҳаракат-
ларни амалга оширишда уларга алоҳида эътибор қаратилса ўзининг 
самарасини бериши аниқ. Шу боис, таъкидлаш жоизки, юқоридаги 
принциплар бўйича фақат назарий билимларни ўрганмасдан, ушбу 
принципларни аниқ вазиятга қараб самарали қўллай олиш кўник-
маларини шакллантириш зарур.