1-mavzu: Huquqiy madaniyat va huquqiy tarbiya asoslari fanining asosiy tushunchalari, fanning maqsadi, vazifalari

8
 Муқимов З. Аждодлар даврида hуқуқ таълими. // Hаёт ва қонун. –Тоshкент, 1996. - № 8. – Б. 44 - 45.
 
9
Қаранг: Темур тузуклари. Т.: Ғ. Ғулом номидаги наshриёт-матбаа бирлаshмаси. 1991. -110 б.
 
10
 Hоshимов К. ва боshқалар. Педагогика тарихи. Т.: Ўқитувchи. 1996.
 
11
 Қаранг: Каримов И. Юксак маънавиyaт – енгилмас куch. – Т.: Маънавиyaт, 2008. - 176 б.
 

---

O’rta Osiyo Rossiya tomonidan bosib olinganidan keyin musulmon 
maktablarida o’zgarishlar ro’y bergan va Turkistonda dastlabki rus-tuzem 
maktablari ochilgan. 
Uchinchi davr
–
XX asr boshlaridan to O’zbekiston Respublikasining 
mustaqilligigacha (1917 yildan to 1991 yilga qadar) bo’lgan davrni o’z ichiga oladi.
XX asr boshlarida Turkistonda eski usuldagi maktab o’z faoliyatini davom 
ettirgan. 1917 yil inqilobidan keyin tashkil etilgan maktablarda ikki bosqichli – 9 
yillik va 7 yillik ishchi-yoshlar maktabi, o’rta hunar bilim yurtidan iborat ta’lim 
tizimi bo’lib, unda ayrim qonunlarning o’rganilishi bilan cheklanilgan.
Turkiston maorif komissarligi tuzgan dasturda huquqiy ta’limning asosiy 
maqsadi o’quvchilarni kommunizm ruhida tarbiyalashga qaratilgan.
XX asr boshlarida jiddiy tus olgan jadidchilik harakatining namoyandalari 
milliy mustaqillik, ozodlik uchun kurashlarini ma’rifat uchun kurash bilan bog’liq 
holda olib borganlar.
Ilmiy tadqiqot davomida respublika davlat arxivi materiallari
12
bilan tanishib 
chiqilganda quyidagilar aniqlandi: 
1.
Xalq maorifi vazirligining Bosh inspektori A.Kupning 1876 yil 13 
yanvarida qilingan dokladiga binoan rus-tuzem maktablarida musulmon 
huquqining o’qitilishi man etilgan. 
2.
A.Kupning 1881 yil 27 avgust dokladiga binoan va 1881 yil 31 
oktyabrdan Xalq maorifi vazirligi departamentining qaroriga binoan haftada bir 
yoki ikki marta Samarqand shahar bilim yurtida yevrey o’quvchilar uchun
yevrey dini haqidagi qonunlar o’qitilishi joriy etilgan. 
3.
1902-1903 o’quv yilidan boshlab, haftada 2 soat “Zakona Bojiya” 
(Xudo qonunlari) fani kiritilib, dastur ishlab chiqilgan. Bu fanni o’qitadigan 
muallim “Zakonouchitelь” (Qonunshunos o’qituvchi) deb atalgan. 
4.
SHo’rolar davrida esa ishchi fakulьtetlarda “Jamiyatshunoslik” kursida 
yoshlar mehnati, mehnatga haq to’lash, mehnat muhofazasiga oid masalalar 
o’rgatila boshlangan. SHuningdek, ba’zi ishchi fakulьtetlarda davlat to’g’risida 
ham bilim berilgan. Samarqanddagi oliy pedagogika institutida (1927-1929 y.) 
III kurs o’quv rejasiga “Osnovы Sovetskogo prava” fani kiritilgan. Toshkent 
industrial texnikumida (1928-1929 yy.) IV kurs o’quv rejasiga “Rabochee i 
promыshlennoe zakonodatelьstvo” fani kiritilgan. O’zbek davlat paxtachilik-
irrigatsiya institutida (1930-1931 yy.) o’quv rejasiga mehnat, suv huquqi, 
mehnat muhofazasi fanlari kiritilgan. 
5.
O’zbekistonda 1937 yildan boshlab maktablarda VII sinfda “SSSR 
Konstitutsiyasi” o’qitila boshlangan. Bu kurs bo’yicha o’qitish metodikasi 
ishlab chiqilgan. Oliy va o’rta maxsus o’quv yurtlarida ham “SSSR 
Konstitutsiyasi” o’qitilgan va imtihon bilan talabalar bilimi aniqlangan. O’rta 
ta’lim maktablari uchun (1937-1938 yy.) Konstitutsiyani o’qitish metodikasi 
yaratilgan.