1-мавзу: фойдали қазилма конларини очиқ усулда қазиб олиш усуллари ва технологияси. Очиқ усулда қазиб олишнинг қулайликлари ва камчиликлари

Қазиш ишлари ва қопловчи tof жинси коэффициенти.
Қазиб олиш ишлари - белгиланган хажмда, талаб этилган сифат билан ва минимал йўкотишда қазиб олиш ва ташиш ишларини ўз ичига олади. Қазиб олиш ишлари куйидаги босқичларни ўз ичига олади: фойдали қазилмаларни қазиш-юклаш, ташиш, бир жойга тўплаш ёки тушириш. Конда қазиб олиш ишларининг самарадорлиги - маъдансиз тоғ жинслари хажмининг қазиб олинган фойдали қазилма бирлигига нисбати билан аниқланади ва бу нисбат копловчи тоғ жинси коэффициенти деб аталади. Қопланиш коэффициенти - очиқ кон ишларини миқдорий характерловчи қуйидаги турларга бўлинади:
Чегаравий қопланиш коэффициенти к_гр - қазиш ишлари олиб
боришнинг рентабеллилик шартларидан келиб чиқиб, массивдан ағдармаларга ташилиши мумкин бўлган фойдали қазилманинг бир бирлигига тўғри келувчи қопловчи тоғ жинслари хажми.
Чегаравий қопланиш коэффициентини қийматидан келиб чиқиб, очиқ кон ишларини олиб бориш чегаралари белгиланади.


Жорий қопланиш коэффициенти к_Т - маълум вақт давомида (ой, квартал, йил) массивдан ағдармага силжитилган қопловчи тоғ жинслари хажми у^В нинг шу вақт давомида амалда қазиб олинган фойдали қазилма хажми у^И га нисбатидир


Эксплуатацион қопланиш коэффициенти - карьернинг эксплуатацион ишлари давридаги ўртача қопланиш коэффициентидир. Ушбу коэффициент кон ишларини режалаштириш ва эксплуатация даври учун зарур бўлган кон-транспорт жихозлари сонини хисоблаш учун хизмат килади


Бошланғич қопланиш коэффициенти- карьер қурилиши даврида қазиб олинган очиш ишлари хажмининг карьер контуридаги фойдали қазилма умумий хажмига нисбати.
Лойихавий қопланиш коэффициенти - фойдали қазилманинг ишлаб чиқариш таннархини режалаштиришда хисобга олинади.
Бу шундай коэффициентки, качонки қопловчи тоғ жинсларига кетган харажатлар кон ишларини олиб бориш жараёнида тўлик қопланиши керак.


Рекультивациянинг мақсади - худуддаги табиий шароитни сақлаш, бузилган ер майдонларини халқ хўжалиги эхтиёжларига яроқли холга келтиришдир. Рекультивация пайтида маъдансиз тоғ жинсларидан хосил этилган ағдармалар текисланиб, уларга тупрок ётқизилади, ўсимликлар ўтқазилади, табиий сув оқимлари тикланади ва конни қуритиш учун фойдаланилган скважиналар ёпилиб, барраж ва бошкалар олиб ташланади.