1-Mavzu: Fizka fani va uning tadqiqot uslublari. Mexanika qonunlari va ularning qishloq xo‘jaligida ahamiyati. Reja



Download 1,22 Mb.
bet6/14
Sana15.06.2022
Hajmi1,22 Mb.
#675345
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
1-Maruza

2 – rasm
Bu holda bajarilgan ish quyidagicha aniqlanadi.
(15)
bu yerda S – jismning siljish kattaligi, α – kuch bilan siljish yo’nalishlari orasidagi burchak. Agar kuch yo’nalishi siljish yo’nalishi bilan mos tushsa (α=0) u holda maksimal ish bajariladi.
(16)
Umuman ish deb kuch qo’yib berilgan yo’ldagi qarshilikni yengish jarayoniga aytiladi. Agar α<900 bo’lsa F kuch bajargan ish musbat bo’ladi (A>0), agar 900<α<1800 bo’lsa bu kuch bajarilgan ish manfiy bo’ladi (A<0).
Ta’sir etuvchi kuch o’zgarmas bo’lsa ishni quyidagi grafik yordamida tasvirlash mumkin.

3- rasm
Bu holda bajarilgan ish shtrixlangan yuza kattaligiga teng bo’ladi. Agar kuch o’zgaruvchan bo’lsa, bajarilgan ishni quyidagicha aniqlash mumkin.
(17)
buni integrallab, ishni topish mumkin:
(18)
Energiya va uning turlari.
Jismlarning ish bajara olish qobiliyatiga energiya deyiladi. Energiya ko’p turda bo’ladi: elektr energiyasi, issiqlik energiyasi, yorug’lik energiyasi, mexanik energiya va hakazo.
O’z navbatida mexanik energiya ham ikki turga bo’linadi: kinetik va potensial energiya. Jismlarning harakati bilan bog’liq energiyaga kinetik energiya deyiladi.
(19)
bu yerda m – jismning massasi, υ – uning tezligi. Agar sistema bir qancha jismlardan tashkil topgan bo’lsa, bu sistemaning kinetik energiyasi
(20)
Jismlarning holati bilan bog’liq bo’lgan energiyaga potensial energiya deyiladi:
(21)
bu yerda h – jismning Yerdan balandligi.
Elastik deformatsiyalangan prujinaning potensial energiyasi
(22)
bu yerda k – prujinaning bikrligi, ∆χ-deformatsiya kattaligi. Sistemaning bir holatdan ikkinchi holatga o’tishida energiyaning o’zgarishi bajarilgan ishga teng
(23)
Energiya ham ish birliklariga ya’ni Joul larda o’lchanadi. Ayrim hollarda energiyaning sistemaga kirmaydigan o’lchov birligi Kaloriya ishlatiladi. 1 Kaloriya – normal bosimda (101325 Pа) massasi 1 g bo’lgan suvning temperaturasini +19,50C dan +20,50C ga oshirish uchun talab qilinadigan energiyaga teng.

Jismning to’liq mexanik energiyasi
(24)
Energiyaning saqlanish qonuni.
Tabiatda energiya bordan yo’q, yo’qdan bor bo’lmaydi, faqat bir turdan ikkinchi turga aylanadi. Masalan elektr isitish asboblarida elektr energiyasi issiqlik energiyasiga, elektr lampochkasida u yorug’lik energiyasiga aylanadi. Fotoelementda esa yorug’lik energiyasi elektr energiyasiga, elektr generatorida mexanik energiya elektr energiyasiga aylanadi va hokazo.
Energiyaning saqlanish qonunini quyidagicha afodalash mumkin. Yopiq sistemada jismning to’liq energiyasi o’zgarmasdir.
(25)
Bu qonunning isbotini mexanik energiya uchun ko’rsatamiz. Biror m massali jism H balandlikka 0 tezlik bilan otilgan bo’lsin. U A nuqtada to’xtaydi. Bu nuqtada bo’ladi. Demak to’liq energiya:
(26)


Download 1,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish