1-mavzu. Falsafa uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Reja

Falsafaning yangi sohalari.
Falsafiy bilimning tuzilishi o’zgarmas, uzil-kesil 
shakllangan emas. Falsafaning rivojlanishi va u hal qilayotgan muammolar doirasi 
kengayishiga qarab falsafiy bilim tuzilishida ham o’zgarishlar yuz beradi. Ilmiy 
nazariyalar yoki falsafiy g’oyalar inqirozga uchragan yoki o’zining asossizligini 
namoyish etgan taqdirda, ularning bilim tizimidagi o’rni va rolini qayta baholash 
amalga oshiriladi, bu esa ba’zan ularning nazariy va amaliy ahamiyati yo’qolishiga 
olib keladi. Masalan, flogiston nazariyasi, «falsafa toshi»ni izlash, empiriokritisizm 
falsafasi va o’z ahamiyatini yo’qotib, tarix mulkiga aylangan boshqa ko’pgina 
g’oyalar bilan shunday bo’lgan. Bugungi kunda falsafa bilan ham shunga o’xshash 
hodisa yuz beryapti, degan fikr mavjud. Hatto falsafa o’lyapti deb hisoblaydiganlar 
ham yo’q emas.
Darhaqiqat, o’zini oqlamagan g’oyalar, yo’nalishlar va konsepsiyalar bisyor, 
ularning aksariyati hozir juda og’ir ahvolda, ayrimlari esa kuchli inqiroz holatini 
boshdan kechirmoqda. Ammo falsafa o’zining birinchi ma’nosida – «donolikni 
sevish» sifatida, haqiqatning tagiga yetish usuli sifatida, jon holati sifatida va 
nihoyat, dunyoqarashning alohida shakli sifatida insoniyat turguncha mavjud 
bo’ladi.
Buni falsafiy bilimning ayrim nisbatan yangi sohalari ham tasdiqlaydi (ba’zan 
ular mustaqil falsafiy fanlar maqomiga da’vogarlik qiladi). Ular falsafa 
yondashuvlari va metodlari jamiyat hayotining ayrim jabhalari, murakkab 
obyektlar, muayyan fanlar va shu kabilarni o’rganishga nisbatan qo’llanilishi 
natijasida yuzaga keldi. Ularning aksariyati falsafaning eng yangi tarixi bilan 
bog’liq bo’lib, asosan XX asrga tegishlidir. Bu yerda avvalo tabiat falsafasi, huquq, 
fan, tarix, siyosat, san’at, din, texnika falsafasi, tanatologiya, gerontologiya va 
boshqalar nazarda tutilmoqda. O’tgan asrning so’nggi o’n yilliklarida tadqiqotning 
yana bir yangi va o’ta muhim sohasi – globallashuv va u yuzaga keltirayotgan 
global muammolar falsafasi paydo bo’ldiki, uni o’rganish ham foydadan xoli 
bo’lmaydi.