1-mavzu. Falsafa uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Reja

Diniy dunyoqarash.
Dunyoqarashning tarihan ikkinchi shakli dindir. (Din 
so’zi arabchadan tarjimada e’tiqod, ishonch, ishonmoq degan ma’nolarni 
anglatadi.) Mif kabi, din zamirida ham e’tiqod, tuyg’ular va emosiyalar yotadi. 
Garchi din kurtaklari «aqlli odam» dunyoqarashi shakllanishining dastlabki 
bosqichlarida, ya’ni taxminan 40-60 ming yil muqaddam paydo bo’lgan bo’lsa-da, 
umuman olganda u dunyoqarashning mustaqil shakli sifatida keyinroq, jumladan 
mif ta’sirida insonning abstrakt fikrlash qobiliyati sezilarli darajada kuchaygan 
davrda vujudga kelgan.
Diniy dunyoqarash odamlarning g’ayritabiiy narsalar (xudolar, «oliy aql», 
qandaydir absolyut va sh.k.)ga bo’lgan e’tiqodiga asoslanuvchi tegishli xulq-atvori 
va o’ziga xos harakatlaridir. Agar mifologiyada an’anaga, rivoyat qiluvchining, 
ya’ni oqsoqolning obro’siga e’tiqod kuchli bo’lsa, dinda g’ayrioddiy narsalarga 
e’tiqod birinchi o’rinda turadi, oliy kuchlar nomidan rivoyat qiluvchi ruhoniylar 
obro’si esa ikkinchi darajali rol o’ynaydi.

---

Xullas, din murakkab ma’naviy tuzilma va ijtimoiy-tarixiy hodisa bo’lib, 
unda e’tiqod muqarrar tarzda birinchi o’ringa qo’yiladi va hamisha bilimdan ustun 
turadi. 
Diniy e’tiqodlarning tarixiy shakllari.
Insoniyat tarixiga ko’p sonli turli-
tuman dinlar ma’lum. Xususan, madaniyat va bilimlar darajasi juda past bo’lgan 
inson o’ziga qudratli, yot va sirli bo’lib tuyulgan tabiatning favqulodda kuchlariga 
qarshilik ko’rsata olmagan ibtidoiy jamoa davrida dinning ancha sodda shakllari: 
fetishizm, animizm, totemizm, magiya va boshqalar yuzaga kelgan.
Fetishizm
u yoki bu predmetni mo’jizakor xislatlarga, odamlar hayotiga ta’sir 
ko’rsatish qobiliyatiga ega deb hisoblaydi. Bunday predmet ilohiylashtiriladi, 
sig’inish va topinish obyektiga aylanadi.
Animizm
(lot. anima – jon) – nafaqat odamlar, balki hayvonlar, predmetlar va 
borliq hodisalarini ham go’yo ruh, jon boshqarib turishiga ishonish. Animizm 
nuqtai nazaridan butun dunyo ruhli va jonlidir.