1-Mavzu Elektron biznes asoslari fanining predmeti va bilish usullari. Elektron bines tushunchasi, tarixi va istiqbollari

Shtrixli kodla
ekistonda 
anishi
ekiston Respublikasining 
bosqichma-bosqich  bozor  iqtisodiyotiga  kirib  borishi  natijasida  iqtisodiyotga  zamonaviy  va  yuqori 
darajada  takomillashgan  kompyuter  axborot  texnologiyala
ash  jarayonlari  tezlik  bilan 
rivojlanib bormoqda, bu esa iste olchilarga xizma
atish sifatini oshirish va turli xil chiqimlarni 
kamaytirish jarayonlarida muhim o
oqda va 
a
atmoqda. 
Mamlakatimiz  tadbirkorlari  va  mahsulot  ishlab  chiqaruvchilarining  zamonaviy  biznes 
talablariga mos tushuvchi yangi texnologiyalarni joriy qilishlari bu soha rivojlanib ketgan davlatlarga 
nisbatan  bir  muncha  e
adi,  chunki  respublikamizda  hozirgi  kunda  avtomatik  identifikasiya 
sohasida  texnologik  ana alar  mavjud  emas,  bu  esa  bu  soha  rivojlangan  davlatlar  tajriba  va 
saboqlaridan amalda foydalanishni engillashtiradi. 
2. Shtrix kodlashtirilgan axborot tizimlarining joriy qilish samaradorligi 
Shtrixli  kodlashtirish  tizimining  joriy  qilinishining  iqtisodiy  samaradorligi  yana  shundan 
ibora
orli qo ozli  xujjatlarni tark etish imkoniyatini berib,  mahsulot  ishlab chiqaruvchi 
haqida,  mahsulotning  texnik  tavsiflari  va  ishlab  chiqaruvchining  boshqa  ma
otlarini  ham  kodga 
kiritish orqali, turli x
atkichlar haqidagi axborotlarni operativ holda olish imkonini beradi. 
Bundan  tashqari  kodlashtirish  tizimining  joriy  qilinishi  tmahsulot  aylanishi  haqidagi 
axborotlarni tezkor olish, tijorat chiqimlarini kamaytirish sharoitini yaratib, shuning bilan birga ishlab 
chiqaruvchi  va  sotuvchiga  bozorga  kirayotgan  turli  xil  mahsulotlarga 
ayotgan  munosabatlarni 
kuzatishni, haridorga esa za
olganda   ta
otchi yoki ishlab chiqaruvchiga aniq chiqish 
imkoniyatini beradi. Kuzatishlar natijasida sotish hajmini kengaytirish, ishlab chiqa
aytirish, 
chiqimlarni kamaytirish va xizmat 
atish daraja
a
adi. 
1977  yilda  Evropa  davlatlari  daroajasida  Bryusselda  qabul  qilingan  kelishuvga  asosan 
mashinada 
adigan EAN mahsulot kodi quyidagi talablarga javob beradi: 
anoat va savdoda ma
otla
ash faoliyatiga xizmat qiladi; 
xalqaro ahamiyatga ega; 
alohida foydalapnuvchilar faoliyatiga bo
as; 
elgili kodlar yordamida har qanday mahsulot birligini xalqaro darajada identifikasiya 
qiladi; 
ing  tuzilishiga 
a  keyinchalik  mashinada  hisobga  olish  maqsadida  grafik 
a ifodalashga qulay. 
Shtrixli kodla
a vazifalari quyidagilarda ifodalanadi: 
ahsulotni hisobga olish va zahiralarni nazorat qilishni avtomatlashtirish; 
ahsulot aylanishi jarayonini tezkor boshqarish, bunday jarayonlar: 
ash; 
ansportirovka qilish; 
ahsulotlarni joylashtirish (mehnat unumidorligi 30%dan 80%gacha 
 
aridorga xizma
atish tezligini  va madaniyatini oshirish; 
arketing tadqiqotlarini axborot ta
oti. 
Shtrixli kodlashtirishni joriy qilish zaruriyati savdo va ishlab chiqarish sohasiga EhMni keng 
anishi  va  axborot  texnologiyalarining  takomillashuvi  natijasida  kelib  chiqdi.  Natijada  mahsulot 
kelib tus
xatga olishni,  yuklash va sotishni avtomatlashtirish hisobiga mahsulot harakatini 
tezlashtirish  va  mahsulotlarni  xujjatda  qa
arni  engillashtirdi.  Xujjatla
a 
erakli  mahsulotlarni  omborda
ehnat  va  vaqt  talab  qilish  bilan  birga  bu 

---

 
jarayonlarni  bajarishda  bir  qancha  xatoliklarga 
adi.  Xalqaro  savdoda  qo ozli  hujjatlarga 
ishlov berishlar mahsulot qiymatining 3,5-15%i atrofida baholanadi. 
Shtrixli kodlarni joriy qilish quyidagi jarayonlarni samara
optimizatsiya) tanlashni 
ta
aydi: 
ayyorlovchilarga   ishlab chiqarilgan mahsulot  miqdorini hisobga olish, ularni turlari va 
navlariga  asosan  saralash  va  joylashtirish,  mahsulot  zahiralarini  hisobga  olish,  kerakli  mahsulotlarni 
etarli miqdorda sarala
an buyurmalarni shakllantirish va savdo tarmoqlariga 
atish; 
ositachilarga   mahsulotlarni miqdori va assortime
a qabul qilish, savdo 
oni, ombor, savdo zalidagi mahsulotlar zahiralarini hisobga olish va nazorat qilish, mahsulotlarni 
iste ol qilinishi xolatiga qarab mahsulot zahiralarini bir meyorda 
orilishini ta
aydi.