1-Мавзу: “Электрон бизнес асослари” фанининг предмети ва билиш усуллари (2 соат)

9-Mavzu. Elektron biznesda reklama

1. 
   Elektron biznesdagi reklamaga xos xususiyatlar
   
2. 
   Elektron biznesdagi reklamaga qo’yiladigan talablar
   
3. 
   Bannerli reklama
   
4. 
   Kommunikastiya siyosatining uziga xos xususiyatlari
   

Elektron biznesdagi reklamaga xos xususiyatlar
Internet reklamasidan maqsad bozordagi keskin raqobat sharoitida iste’molchilarga ma’lumot etkazib iste’mol talabini shakllantirishdan iboratdir.
Real ideal bozor bo’lmaganligi sababli ham iste’molchilar, ham ishlab chiqaryvchilar ya’ni sotyvchi ham xaridor doimo ma’lumotga myhtojdir. Ana shynday ma’lumotni etkazib y yoki by tovar yoki xizmatga talabni oshirish mymkin.
Internet xysysiyatiga o’ziga xoslik by interfaollikdir. Shyning ychyn internet reklamasi ham interfaollik tamoyliga asoslanib amalga oshiriladi. Iste’molchi bilan myloqot oqibatida yning ehtiyojlari, talablari va ko’plab boshqa zaryriy ma’lumotlar kompaniya ychyn olinganda kompaniya ko’plab boshqa xarajatlarning kamayganligiga sabab bo’ladi.
Elektron biznesda reklama xabarnomalar o’zi tovar vazifasini o’taydi, hamda yshby xabarni o’qish yoki yo’rish orqali ham haq to’lanishi mymkin. Banner reklamasining yana yyklanyvchi banner ko’rinish bo’lib, ynda asosiy sayt yyklangynga qadar ekranda bir yoki bir necha kichkina oynalarda reklamalarda namoyon bo’lishidir. Asosiy sayt ochilgandan keyn yshby oynachalarni yozish mymkin. Elektron pochta orqali reklama, information byylitenlarda, rassilka ya’ni jo’natmalarda hamda myhokama listlarida joylashtirib aniq ayditoriyaga yoki sigmentga maqsadli yo’naltirilgan bo’ladi.
Raqobat sharoitlaridi biznesda muvaffakiyat xaridorlik extiyojlarini maksimal koniktirishga bog’liq bo’lib, bu hozirgi vaqtda xaridorlarga taklif etiluvchi tovar va xizmatlarning individuallashtirilishiga olib keladi. Bu holda Internet xaridorlar extiyojlarini aniqlash, ular bilan ikki tomonlama munosabatlar o’rnatish va ularga zarur tovar, xizmatlarni realizatstiya qilishning juda samarali vositasidir.
Elektron biznesda marketing kommunikastiyalarining barcha turlari ochilib, ularni realizastiya qilishni ancha ko’p o’ziga xos vositalari mavjud. Eng ko’p qo’llanuvchi kommunikastiya turi – Internet – reklamadir. On – layn yoki Internet reklama deb tarmoqda, mahsulot, uni xarid qilish shartlari va imkoniyatlari to’g’risida maqsadli auditoriyaga ma’lumot tarqatish orqali mumkin bo’lgan mijozni shakllantirish yoki dalilli ushlab qolish, jarayoniga aytiladi.
Internet reklamasidan maqsad bozordagi keskin raqobat sharoitida iste’molchilarga ma’lumot etkazib iste’mol talabini shakllantirishdan iboratdir.
Real ideal bozor bo’lmaganligi sababli ham iste’molchilar, ham ishlab chiqaryvchilar ya’ni sotyvchi ham xaridor doimo ma’lumotga myhtojdir. Ana shynday ma’lumotni etkazib y yoki by tovar yoki xizmatga talabni oshirish mymkin.
Internet reklamaning so’zsiz afzalligi uning boshlanishi arzonligi va boshlang’ich talab va shartlarining oddiyligidir. Tarmoqda reklamaning amaliy imkoniyatiga ega bo’lish uchun faqat ikki shartga mos kelishi kerak: kompyuter bilan oddiy ishlarni bajarishga imkon beruvchi ta’lim darajasiga ega bo’lish va Internet uchun to’lovini amalga oshirish imkoniyatiga ega bo’lishdir.
An’anaviy biznesda barcha ommaviy axborot vositalari(televidenie, radio, jo’rnal, gazeta) keng ommaga yo’naltirganlik broadkesting (broadcasting) tamoyliga asoslanib faoliyat yuritishadi, ya’ni barcha xabarlar keng ayditoriyaga ko’rsatyvlarni tomoshabinlarga, eshitirishlarning tinglovchilarga, gazeta va jyrnal o’qyvchilarga mo’ljallangan bo’ladi. Bynday kommynikastion model “birdan ko’pchilikka”(odin-mnogim) deb nomlanadi, ya’ni kommynikatstion xabar ko’plab adresatlarga teskari aloqasiz yuboriladi.
1-rasm. “Birdan ko’pchilikka” kommynikastion model ko’rinishi.

Хабарлар

Bunda korxona reklama uchun sarflagan xarajatlarining ma’lum mikdori bekorga sarflangan hisoblanadi. Adabiyotlarda buni «yukotilgan xarajat» deb nomlanilgan. Ya’ni fakatgina korxona goyasi, tovar yoki xizmat xakidagi ma’lumotni fakatgina usha dasto’rni tomosha kilganlar, radio eshittirishni eshitganlar, jo’rnal va gazetaning usha sonini ukiganlarga etib boradi.

Elektron biznesda esa giper ommaviy axborot vositalariga asoslangan qisqa doirada nerrov kesting(narrow-casting) yunalganlik bo’lib, by orqali har bir mijoz bilan individyal ishlash va myloqot qilish imkoniyatini beradi. By model “ko’pchilikdan – ko’pchilikka”(mnogim-mnogim) deb nomlanadi. Giper ommaviy axborot vositalari jarayon markazida bo’lib barchani sotyvchi va xaridorni ham bog’lovchi, uchrashtiruvchi joy sanaladi. Korxona ham, iste’molchi ham o’z xabarini ham yzatib, ham qabyl qilish imkoniyatiga ega.
Bunda giper ommaviy axborot vositalariga internetdagi veb sahifalar, kidiruv tizimlari, kataloglar kiradi. Bu kommunikastion model orkali xar bir iste’molchi va korxonaning myloqoti individyallashgan va shaxsiylashtirilgan ko’rinishni oladi. Masalan: kitob savdosi bilan shyg’yllanyvchi elektron magazin veb sahifasi reklamasiga murojaat kilsak, ruyxatdan utgandan so’ng vaqti-vaqti bilan individyallashgan xabar, ya’ni aynan sizga yo’naltirilgan xabarni hamda shaxsiylashtirilgan ya’ni sizning ismingiz va familiyangiz yozilib sizga yo’naltirilgan xabarlarni qabyl qila boshlaysiz. Bynda elektron magazinning biron bir yangiligi yoki axborot berilgan bo’ladi. Uz navbatida siz tomondan xam tovar va xizmat, ularning narxlari xakida fikr muloxazalar, takliflar, buyurtmalar kabul kilinadi.