1-мавзу: электр машиналари фанига кириш, фаннинг предмети ва услублари

Чулғамлари юлдуз-юлдуз (y/y) схемада уланган трансформаторларда магнитланиш жараёни.

Юқорида кўриб ўтганимиздан бизга маҳлумки, чулғамлари Y/Y схемада уланган трансформаторларнинг бирламчи ва иккиламчи чулғамларидаги магнитловчи токларнинг таркибида учга каррали (=3,9,15...) гармоникалар мавжуд бўла олмайди, лекин фаза чулғамларида ҳосил бўлган магнит оқим таркибида асосий Ф₁ магнит оқим билан бирга учинчи гармониканинг магнит оқими Ф₃ ҳам мавжуд бўлади. Демак, чулғамлари Y/Y схемада уланган трансформаторларнинг магнит оқимининг таркибида магнит системанинг устунларида фаза бўйича бир хил йўналган учинчи гармоникани магнит оқимлари Ф₃ мавжуд бўлар экан. Магнит оқимининг учинчи гармоникаси магнит ўзак орқали ўта олмасдан бир тўсиндан иккинчисига трансформатор мойи ёки ҳаво орқали, шунингдек бак ва бошқа конструктив элементлар орқали оқиб ўтиши мумкин. Шунинг учун фаза электр юритувчи куч ва кучланишлари носинусоидал бўлади, уларнинг таркибида Е₃ мавжуд бўлади, лекин тармоқ кучланишлари синусоидал бўлади. Агар Ф₃ асосий оқимнинг 10 % ни ташкил этса, Е₃ эса 30 % ни ташкил этади, чунки Ф₃ уч марта катта частотада ўзгаради. Шундай қилиб, чулғамлари Y/Y схемада уланган уч фазали трансформаторларнинг фаза кучланишлари синусоидал кўринишда бўлмайди, уч устунли чулғамлари Y/Y схемада уланган трансформаторларда уюрма токлар таҳсирида қувват исрофлари ортиб кетади.
Агар 0 симдан ёки сим ўрнига қаршиликдан фойдаланилса бундай ҳол юз бермаслиги мумкин. Шунинг учун юқори кучланишли трансформаторларнинг чулғамлари Y/Y схемада уланмайди, агарда ишлаб чиқариш корхонасининг эхтиёжига кўра шундай схемада уланиш талаб қилинса, у ҳолда трансформаторнинг устунларига учинчи гармоника токига ҳисобланган учинчи чулғам ўрнатилади.

Трансформаторларнинг магнит занжирини ҳисоблаш.

Трансформаторнинг магнит занжирини унинг магнитловчи токини ва магнит занжиридаги қувватнинг исрофларини аниқлаш мақсадида ҳисобланади. Магнитловчи токнинг реактив ташкил этувчисини икки усулда ҳисоблаш мумкин.
Биринчи усулда трансформаторнинг магнит занжири ўртача магнит куч чизиғи бўйича алоҳида устун, тўсин ва ҳаво бышлиғи каби бўлакларга бўлиниб, бу бўлакларнинг ихтиёрий кўндаланг кесимларида магнит индукция В_у, В_т, В_ лар ўзгармас деб ҳисобланади.