1-mavzu bozor iqtisodiyotida innovatsiya reja: Innovatsiyaning mazmuni va mohiyati Innovatsiyaning maqsadlari

Innovatsion faoliyatni  moliyalashtirishning  tashkiliy  shakllari
6
 
Shakl 
Ehtimol 
bo‗lgan 
sarmoyadorlar  
Qarz 
mablag‗lari
ni 
oluvchilar 
Shaklardan 
foydalanishnin
g afzalliklari 
Bizning 
mamlakatimiz 
sharoitida 
shakldan  
foydalanishning 
murakkabligi   
Difitsitli  
moliyalashtirish  
Xorijiy 
davlatlar 
hukumatlari. 
Xalqaro 
moliyaviy 
institutlar. 
O‗zbekiston  
Respublikasini
ng  korxonalari 
va  
tashkilotlari  
Hukumat 
 Innovatsiyalarni 
davlat  
tomonidan  
tartibga  
solinishi va 
nazorat qilinishi 
Moliyalashtirish
ning  
nomaqsadiy 
xarakteri tashqi 
va  ichki  davlat  
qarzlarini  
o‗sishi. 
Byudjetning  
xarajat qismini 
ko‗paytirish 
Aksiyadorlik 
 Tijorat 
Korporatsi
Korporatsiya 
Nomoddiy 
                                                 
6
 
Анохин  И.В.  Управление  развитием  предприятия:  Стратегический  менеджмент,  инновации, 
инвестиции, цены: Учебное пособие - М.: Изд-во торговая корпорация «Дашков и Ко», 2012. – 380с.
 
 

---

44 
 
(korporativ) 
moliyalashtirish 
banklari, 
institutsional  
sarmoyadorlar 
yalar, 
korxonalar    
(korxonalarda 
investitsiyalard
an 
foydalanishnin
g variant 
belgisi) 
xarakteri haqiqiy  
loyihalarp 
bozorida emas, 
balki faqat 
qimmatbaho 
qog‗ozlar 
bozorida  
ishlash. 
Sarmoyador 
xatarining  
yuqori darajasi 
Loyihani 
moliyalashtirish 
Hukumatlar, 
xalqaro 
moliyaviy 
institutlar. 
Tijorat  
banklari. 
Mamlakat  
korxonalari. 
Xorijiy 
sarmoyadorlar 
instutsional 
sarmoyadorlar 
Investitsion 
loyiha. 
Innovatsio
n loyiha 
Moliyalashtiris
hning maqsadli 
xarakteri. 
Xatarlarni  
taqsimlanishi. 
Davlat-
ishtirokchi 
moliyaviy 
muassasalarnin
g  kafolati. 
Nazoratning  
yuqori darajasi 
Investitsiyaon 
muhitga 
bog‗iqlik, kredit 
xaratlarining 
yuqori  darajasi. 
Beqaror 
qonunchilik va  
soliq tartibi. 
 
2. Xorijda  innovatsion  faoliyatni  moliyalashtirish 
tartibi 
Sanoati    rivojlangan    mamlakatlarda    innovatsion  jarayon    sarmoyalarni    ham  
xususiy  va  ham  davlat  manbalaridan  oladi.  AQSH  va    Evropa    mamlakatlarida  
ularning  ulushi    taxminan    teng    YAponiyada    xususiy    investitsiyalarning  ulushi 
80%dan oshib  ketadi.  Moliyalashtirishning  eng  ixcham  shakli- xatarli  sarmoyalar 
–  xususiy    manbalarga    asoslanadilar.  Innovatsion  jarayonlar    uchun,  shubhasiz, 
ITTIR  ni  innovatsion    jarayondagi    belgilab  beruvchi    bo‗g‗in    sifatida  
moliyalashtirish eng  katta  ahamiyatga ega. 
Evropa  mamlakatlar xuddi  shunday tartibda  ko‗p ilm iste‘mol qiladigan  ishlab 
chiqarishlar  va  yuqori  texnologik  mahsulotlarning    ahamiyati  o‗smoqda.  ITTKI  ni 
davlat  tomonidan  moliyalashtirish tizimida  innovatsion  jarayonni vositali qo‗llab-
quvvatlashning  ham    to‗g‗ridan  to‗g‗ri    shakllari  va  ham  samarali    usullari  (soliq  
imtiyozlari,  imtiyozli    hukumat  krediti,  amortizatsion    hisobdan  chiqarishlar) 
biriktiriladi. 
Davlat    tomonidan  qo‗llab-quvvatlashning  bunday    turi  Fransiya,  Avstriya, 
SHvetsiya  va  h.k.  da    keng    qo‗llaniladi.  Xuddi  davlatning    qo‗lida 
moliyalashtirishning  bunday    manbalari  innovatsion    faoliyatni  rivojlantirishning 
rag‗batiga  aylanadi. 

---

45 
 
Yaponiyada    ITTKIni  moliyalashtirish  manbalarining  asosiy  qismini    xususiy 
kompaniyalar    tashkil  qiladilar.Bu  erda    davlat    xarajatlarining  ulushi    AQSH  va 
Evropa  mamlakatlariga  qaraganda  ancha  past,  buning    ustiga  xususiy  kompaniyalar 
va  davlatning  harakatlarini  Yaponiya    tashqi  savdo  va  sanoat  vazirligi  (TSSV) 
tomonidavn    belgilab  berilgan  umummilliy  ustuvorlik  bo‗yicha    maxsus  fondlar  va 
dasturiy  tadqiqotlar  shaklida  birlashtirilishi  katta  ahamiyatga  ega.  Ustuvor  ilmiy  
yo‗nalishlardagi    investitsiyalarni  o‗sish  sur‘atlari  bo‗yicha    Yaponiya  jahonda 
birinchi  o‗rinni  egallaydi.    Bunday  tashqari,  Yaponiyada    xususiy  firmalarga  ilmiy 
laboratoriyalar  va  tajriba  korxonalarining    uskunalari,  hamda  davlat  muassasalari, 
universitetlarining  tadqiqotlari  natijalarini,  shu  jumladan    ilmiy-texnik  axborotlarni  
topshirish  amaliyoti  qo‗llanilmoqda.    Buning  ustiga  eng  yangi  texnologiyalar 
bazasida  yangi  mahsulotni    ishlab  chiqaruvchi  xususiy  firmalarga  asosiy 
innovatsyailarni    shlab  chiqarishda  3  yildan  5  yilgacha    katta  (50%gacha)  soliq 
imtiyozlari    beriladi.  Yaponiyada  amortizayion  ajratlamalar  me‘yorlarini  
tabaqalashtirish keng qo‗llaniladi.