1-мавзу. Боғловчи моддалар р е ж а

Назорат саволлари

1. 
   Гипс ва ангидрит боғловчи моддалар нималарга асосан синфланади?
   
2. 
   Гипс ва ангидрит ишлаб чиқаришнинг қандай усулларини биласиз?
   
3. 
   Шахтали тегирмон, қуриткич аппарат, буғлагич аппаратлар ҳақида сўзлаб беринг.
   
4. 
   Қурилиш гипсининг хусусиятларини сўзлаб беринг.
   

4-мавзу. Ҳавода қотувчи боғловчи моддалар
Р Е Ж А
1.Гипсни қозон, айланма печ, автоклав ва суюқ мухитда пишириш жараёни.
2.Гипсни қўлланиш сохалари.
Таянч сўз ва атамалар: қайновчи қозон, фосфогипс, пишириш қозони, майдалаш, куйдириш, айланма печ, суюқ муҳит, парда деворлар, гирс плиталари (гипс ва ёғоч кипигидан ишланган), «қуруқ сувок», деворбоп блок.
Гипсни қайновчи деб аталувчи қозонларда пишириб олиш кенг тарқалган. Пўлат цилиндр ва вертикал ўққа ўрнатилган қоргичдан иборат бўлган қозонга кукун қилиб туйилган гипс солинади. Қозоннинг диаметри бўйлаб тўртта иситгич трубалари ўтказилади. Улар солинаётган хом гипсни пиширади ва тайёр маҳсулот қозон тагидаги ғилвир орқали гипс йиғувчи бункерга тушади. Қозоннинг 2м³ ҳажмининг иш унуми 1 соатда 1000 кг.га тенг. Гипс кукунининг қозонда пишиш вақти 1-1,5 соат.
Асосан ярим сувли гипсдан иборат бўлган ва гипс-тошдан термик ишлаш йўли билан тайёрланадиган қурилиш гипси деб аталувчи маҳсулотни фосфогипсдан ҳам олиш мумкин. ярим сувли гипснинг таркибида 38,63% СаО; 55,16% SО₃ ва 6,21% Н₂О бор.
Ҳавода қотадиган боғловчи моддалар олиш учун фосфогипсни қайта ишлаш бўйича ўтказилган биринчи лаборатория тадқиқотлари 1933-1935 йилларда П.П.Будников ва бошқа тадқиқотчилар қурилиш гипси олиш мумкинлигини кўрсатиб бердилар, аммо улар икки сабабга биноан бундай гипсни саноат миқёсида ишлаб чиқариш мақсадга мувофиқ эмас деган фикрга келганлар, яъни биринчидан, фосфогипс таркибидаги фосфат кислота тайёр маҳсулотнинг тишлашиш муддатини қисқартиради, иккинчидан, қурилиш фосфогипсининг механиқ хусусиятлари жуда паст даражада бўлиб, у фақат қурилиш гипсига қўшимча сифатида ишлатилиши мумкин. Бу усулда олинадиган қурилиш гипси қуйидаги чизма бўйича олинади (4.1-расм). Гипстош конларидан 300-500 мм ўлчамда олиб келинади ва икки босқичда майдаланади қийин бўлганлиги сабабли, бу жараённи қуритиш билан бирлаштирилади, масалан шахта ёки ролик-маятникли тегирмонларда майдаланган гипстош чангютувчи асбоблар тузумига юборилади.