1-Mavzu. Axborotlarni kompyuter xotirasida tasvirlanishi Reja

Takrorlash uchun savol va topshiriqlar 
1. Qanday turdagi taqqoslash amallari mavjud? 
2. Mantiqiy operatorlar… 
3. 
if 
operatori qanday ishlaydi? 
4. 
if...else
operatori qanday ishlaydi? 
5.
?:
shart amali… 
6.
switch
operatori qanday ishlaydi? 
Foydalaniladigan adabiyotlar: 
1. D.S. Malik. C++ Programming: From problem analysis to program design. Course 
Technology, 2011. 
2. B. Straustrup. Язык программирование С++. Специальное издание.-M.: OOO 
«Бином-Пресс», 2006.
3. Madraximov SH.F., Gaynazarov S.M. C++ tilida Dasturlash asoslari// Toshkent, 
O‘zbekiston Milliy Universiteti, 2009. 

---

61 
Mavzu-9. С++ tilida takrorlash operatorlari.Boshqaruvni uzatish operatorlari. 
 
Reja
: 
9.1.Takrorlanuvchi jarayonlar 
9.2. for takrorlash operatori 
9.3. while takrorlash operatori 
9.4.do-while takrorlash operatori 
9.5.break operatori 
9.6.continue operatori 
9.7.goto operatori va nishonlar 
9.1.Takrorlanuvchi jarayonlar. 
Beshta sonning o`rta arifmetigi topish masalasi 
ko`rilsin. Buning uchun quyidagi dastur kodi qismidan foydalanish mumkin: 
cin >> num1 >> num2 >> num3 >> num4 >> num5; 
sum = num1 + num2 + num3 + num4 + num5; 
average = sum / 5; 
Quyidagi savol tug‘ilishi tabiiy: sonlar miqdori ko`p bo`lsa nima qilish kerak? 
O`zgaruvchilar soni ko`payib ketadi. Ammo bitta o`zgaruvchi bilan ham ushbu misolni 
echish mumkin. Buning uchun quyidagi dastur kodi qismidan foydalanish mumkin: 
1. sum = 0; 
2. cin >> num; 
3. sum = sum + num; 
Birinchi ifodada sum o`zgaruvchisiga boshlang‘ich qiymat yuklanadi. Ikkinchi 
ifodada num o`zgaruvchisiga ekran orqali qiymat kiritiladi. Uchinchi ifodada esa sum 
o`zgaruvchisiga num o`zgaruvchisining qiymati qo`shiladi.
num = 5 
sum = sum + num = 0 + 5 = 5 
num = 3 
sum = sum + num = 5 + 3 = 8 va xokazo... 
Agar o`rta arifmetigi topilishi kerak bo`lgan sonlar miqdori ko`p bo`lsa dastur kodi 
ko`p bo`lib ketadi. Ikkinchi va uchinchi ifodani barcha sonlar uchun takroran yozish kerak 
bo`ladi. SHunday vaziyatlarda takrorlash operatorlaridan foydalanish maqsadga muvofiq.
Takrorlash operatori ―
takrorlash sharti
‖ deb nomlanuvchi ifodaning rost qiymatida 
dasturning ma`lum bir qismidagi operatorlarni (takrorlash tanasini) ko`p marta takror 
ravishda bajaradi (iterativ jarayon). 
Takrorlash o`zining kirish va chiqish nuqtalariga ega, lekin chiqish nuqtasining 
bo`lmasligi mumkin. Bu holda takrorlashga 
cheksiz takrorlash
deyiladi. CHeksiz 
takrorlash uchun takrorlashni davom ettirish sharti doimo rost bo`ladi. 
Takrorlash shartini tekshirish takrorlash tanasidagi operatorlarni bajarishdan oldin 
tekshirilishi mumkin (for, while takrorlashlari) yoki takrorlash tanasidagi operatorlari bir 
marta bajarilgandan keyin tekshirilishi mumkin (do-while).