1-mavzu: Avtomobil transport harakat tarkibi

46-mavzu: O’zi ag’dargich avtomobillar
Reja
1. O’zi ag’dargich avtomobillarning vazifasi

2. O’zi ag’dargich avtomobillarning tuzilishi

3. O’zi ag’dargich avtomobillarning ishlash uslubi

 Avtomobil transportida ishlatiladigan yuklab-tushirish mashinalari texnik va eksploutatsion ko’rsatkichlari bo’yicha toifalarga ajratiladi. Barcha yuklab tushirish mashinalari to’xtovsiz ishlaydigan va to’xtab ishlaydigan (sikl bo’yicha) ishchi qurilmali mashinalar guruxlaridan tashkil topadi.

Birinchi guruxdagi mashinalarga ishchi qurilmasi to’xtovsiz ishlaydigan moslamali mashinalar kiradi. Bunday mashinalarga lentali, plastinkali transportyorlar, ko’p cho’michli yuklagichlar, pnevma yuklagichlar kiradi.

Ishchi qurilmasi to’xtab ishlaydigan mashinalar sikl bo’yicha ishlaydilar. Bu guruxdagi mashinalarga avtomobil kranlari, avtoyuklagichlar, elektro yuklagichlar, bir cho’michli yuklagichlar, lebetkalar, telferlar, mexanik kuraklar, avtomobil tushirgichlar,

tallar va boshqalar kiradi.

Yuklab-tushirish mashinalari ekspluatatsion ko’rsatkichlari bo’yicha yuklanayotgan yukning turi, yukni siljitish yo’nalishi va harakatlanuvchi qurilmasining borligiga qarab toifalanadi.

Barcha yuklab-tushirish mashinalari yuklanayotgan va tushirilayotgan yukning turiga qarab kuyidagi turlarga bo’linadi:

— donador yuklarni yuklash-tushirish mashinalariga (avtokran, avtoyuklagich elektro yuklagich, telefer va boshqalar);

— uyum yuklarni yuklash mashinalariga (ekskavator, bir va ko’p cho’michli yuklagichlar, lavlagi yuklagichlar va boshqalar);

— sochiluvchan yuklarni yuklash-tushirish mashinalariga (don yuklagich pnevma yuklagich va boshqalar);

— har xil to’rdagi yuklarni yuklash -tushirish ma­shinalariga.

Yuklash-tushirish mashinalaridan ularning vazifalariga qarab foydalaniladi. Yuklash-tushirish jarayonida har xil turdagi qurilma va moslamalar qo’llaniladi.

Yukni yo’nalish bo’yicha siljitish yuklab-tushirish mashinalari va qurilmalari 4 ta rypyxga bo’linadi:

1-gurux yukni gorizontal siljitadigan (mexanik kuraklar);

2-gurux yukni vertikal siljitadigan (bunker);

3-gurux yukni qiya siljitadigan (don yuklagich, transportyorlar, ko’p cho’michli yuklagichlar);

4-gurux, yukni vertikal va gorizontal siljita­digan (kranlar, avtoyuklagichlar, elektroyuklagichlar~ va boshqalar).

Harakatlanuvchi qurilmasining borligiga qarab barcha yuklab-tushirish mashinalari ikki guruxga ajratiladi:

1. Turg’un yuklab-tushiruvchi mashinalarga.

2. Harakatlanuvchi mashinalarga.

Statsionar yuklab-tushirish mashinalarida harakatlantiruvchi qurilmasiz yuklab-tushirish mashinalari kiradi (ko’priksimon kranlar, bunkerlar va boshqalar).

Harakatlanuvchi yuklab-tushirish mashinalarida harakatlanish qurilmasi bo’ladi. Ushbu qurilma yordamida yuklab-tushirish mashinalari bir joydan ikkinchi joyga ko’chirilib turiladi.

Statsionar va harakatlanuvchi yuklab-tushirish ma­shinalari universal va maxsus yuklab tushirish mashinalariga ajratiladi.

Universal yuklab-tushirish mashinalari yordamida xar xil turdagi tarali, donador, og’ir massali uyum va boshqa yuklar yuklab tushiriladi. Bunday mashinalarga avtoyuklagich, elektryuklagich va boshqalar kiradi.

Maxsus yuklab-to’shirish mashinalari bir to’rdagi yuklarni yuklash va tushirish uchun mo’ljallangan bo’ladi. Bunday mashinalarga lavlagi yuklagich, don yukla­gich va boshqalar kiradi.