1-мавзу. 1-дарс. Тexnologiya fanini o’qitish metodikasi fani va uning vazifasi

5.Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida texnologiya fanining
tarixiy taraqqiyoti va istiqbollari.
1. Texnologiya fanining tarixiy taraqqiyoti. Мамлакатимизда Улуғ Октябр социалистик революцияси ғалаба қозонгандан кейин ўсиб келаётган ёш авлод тарбиясига меҳнат таълимининг кўп қиррали таъсиридан тўла фойдаланиш шароитлари вужудга келди. Бу ҳақда совет мактабининг ривожланиш тарихи ишончли далолат беради. Масалан, Совет хокимиятининг ҳалқ маорифи ҳақидаги дастлабки декретларининг бири — «Ягона меҳнат мактаби ҳақида низом»да меҳнатга ўқитишнинг, таълимнинг, шахсни ҳар томонлама камол топтиришнинг энг муҳим факторларидан бири сифатида қаралади.
Мактабнинг ташкил топиши жараёнда ҳалқ маорифи ходимлари орасида мунозаралар бўлди. Ўқитувчилар ва методистларнинг бир группаси мактабнинг турмуш билан боғланишини энг яхши таъминлаш учун мактаб ўқув планига меҳнат таълимини мустақил фан сифатида киритиш зарур деб ҳисобладилар.
Бошқа бир қисми бунга эътироз билдириб, одатдаги фан асослари бўйича фанларни ўқитиш жараёнида ҳам меҳнатга ўргатиш мумкин, деб ҳисобладилар.
Ана шу икки хил фикрни ўқитувчи ва методистларнинг учинчи группаси мутлақо рад этди ва улар меҳнат таълими мактаб системасида марказий ўринни эгаллаши керак деган фикрни ёқлаб чиқдилар. Бу группа вакиллари 20-йилларда ҳалқ маорифи органлари ходимлари орасида бирмунча муддат кўпчиликни ташкил қилди. Натижада ўқитишнинг комплекс, бироз кейинроқ эса проект (лойиҳа) системаси пайдо бўлди; проект системага биноан математика, физика, биология ва бошқа ўқув фанларига оид билим элементлари ўқувчиларга бериладиган меҳнат топшириқлари атрофига группалаша бошлади. Масалан, боғда ўра қазиш топшириғини олган ўқувчилар уни бажариш учун қанча тупроқ чиқариб ташланишини ҳисоблашлари (математика), ўра контурини белгилашлари (чизмачилик), тупроқ характери билан танишишлари (география) керак эди. Ўқув жараёнини бундай ташкил этишда ўқувчиларни фан асосларидан системали билимлар билан қуроллантиришнинг иложи йўқлиги мутлақо равшан. Меҳнат таълимининг ўзи ҳам ҳеч нарса ютмаган, чунки у аниқ системасиз олиб борилган, вақтинча тасодифий топшириқлар билан боғлиқ бўлган.
Мактаб ишидаги мазкур камчиликларни бартараф қилишда ВКП (б) Марказий Комитетининг 1931 йил 5 сентябрдаги «Бошланғич ва ўрта мактаб ҳақида», 1932 йил 25 августдаги «Бошланғич ва ўрта мактабларнинг ўқув дастурлари ва режими тўғрисида»ги қарорлари ғоят катта рол ўйнади, бу қарорлардан кейин мактабларда фан асосларини фанли ўқитиш тикланди.